કદી નહીં કહેતા

નાઈટ ડ્યૂટી પતાવી સવારે ડૉ. સ્તુતિ હોસ્પિટલથી ઘરે આવી સીધી ન્હાવા ગઈ. આમ પણ આખી રાત પીપીઈ કીટ પહેરી રાખવાથી પરસેવાથી રેબઝેબ હતી. નહાઈને ભીના વાળ લૂછતી બહાર આવી. મમ્મી ચા નાસ્તા માટે રાહ જોતી હતી. તે બોલી, “ચાલ બેટા, આજે તો તને ભાવતા મેથીના ગોટા બનાવડાવ્યા છે. હા, આગળ બોલીશ નહીં, કોઈ ડાયટિંગ નહીં. તું બિલકુલ ફિટ છે. ” સ્તુતિ હસતી હસતી આવી મમ્મીને વહાલ કરતાં બોલી, “ઓહો, આ તમે કહો છો, ડૉ. શ્વેતા? આ ઉંમરે પણ ફિટ રહેવા લોકો આપનું એક્ઝામ્પલ આપે છે. લવ યુ મા” એટલામાં પાપા અને તેના બંને ભાઈઓ પણ આવી ગયા. તોફાન મસ્તી અને એકબીજાની ખેંચાખેંચમાં ડાઇનિંગ ટેબલ ગુંજી ઊઠ્યું. મમ્મી ડૉ. શ્વેતા શહેરની જાણીતી ગાયનેકોલોજિસ્ટ અને પાપા ડૉ. કંદર્પ જાણીતા સર્જન હતા. વળી મોટા ભાઈઓ પણ મેડીકલના એજ રસ્તે ને આખા પરિવારની નાની લાડકી સ્તુતિ આજ વર્ષે એમ. બી. બી. એસ. થઈ સિવિલ હોસ્પિટલમાં આગળ અભ્યાસ અને ઇન્ટર્નશિપ માટે જોડાઈ હતી. શહેર એમને ડૉકટર પરિવાર તરીકે ઓળખતું. નાસ્તા પછી પપ્પા અને ભાઈઓ પોતપોતાના કામે માસ્ક પહેરી હોસ્પિટલ જવા નીકળ્યા. મમ્મી બપોર પછી જવાની હતી. પાપા સ્તુતિને કહેતા ગયા, “બેટા, હવે આરામ કરજે, મોબાઈલ દૂર રાખીને. . . ” બંને ભાઈઓ બોલ્યા, “યસ સેઇમ, ઇન ટુ ઇન્વરટેડ કોમા” સ્તુતિએ મસ્તીમાં બંનેના ચાળા પાડ્યા.
સ્તુતિએ એના વાળ બાંધવા માટે બટરફ્લાય કાઢવા ડ્રેસિંગ ટેબલનું ખાનું ખોલ્યું ને ઘૂઘરીવાળી ગમતી એક બંગડી દેખાઈ. અચાનક હોસ્પિટલની વાત યાદ આવતા મમ્મીને કહેવા દોડી, “મમ્મી, કાલે એક લેડી પેશન્ટનું ડેથ થયું. અમે ચારપાંચ દિવસથી એની ખૂબ દિલથી ટ્રીટમેન્ટ કરતા હતા પણ એડમિટ હતી ત્યારથી જ એની કન્ડિશન સિવીયર હતી. પછી થોડી સુધારા પર હતી. કાલે હું ડ્યૂટી પર હતી ત્યારે મારી સામે માંડ સ્માઈલ આપ્યું અને મારો ગ્લોવ્ઝવાળો હાથ પકડવા ટ્રાય કરી. મને એના હાથમાંની સાવ બ્લેક થઈ ગયેલી આવી બંગડી આપી બોલી, “બેટા તમે મારી બહુ સેવા કરી મારું મરણ સુધાર્યું, ભગવાન તમને ખૂબ ખુશ રાખે. હું કંઈ બોલું કે ના પાડું એ પહેલાં તો પાણી. . ” એમ બોલતાં જ મેં પાણી પાયું અને સડન કોલેપ્સ્ડ. મારા સિનીઅર પણ દોડી આવ્યા પણ. . ” શ્વેતાએ ધ્યાનપૂર્વક વાત સાંભળી પૂછ્યું, “પછી?”
“આવું તો મમ્મી રોજ કોઈનું ને કોઈનું થાય છે. એના સગાઓને કેવું થતું હશે? હવે આમ પણ એના રિલેટીવ તો કોઈ હતા જ નહીં. મેં તો સિનીઅરને પૂછી એ કાળી પડી ગયેલી બંગડી ગરીબ પેશન્ટ માટેના વેલ્ફેર ફંડમાં જમા કરાવી દીધી. સિસ્ટર કહે, ‘કદાચ ચાંદીની હોય’ ને મમ્મી સાથે મારા પર્સમાં બે હજારની નોટ પડી હતી, સો ઉમેરીને એકવીસસો પણ સાથે જમા કરાવ્યા. મારી ફ્રેન્ડે કહ્યું, “બધા માટે આટલી લાગણી સારી નહીં. પણ મને ઈચ્છા થઈ”
“ઓકે ઓકે બેટા, પણ એનું નામ શું હતું?”
“યાદ નથી, હા. . . સોનેરી, સોનેરી જ નામ હતું. જાણે મહિનાઓથી ના ખાધું હોય એવું પાતળું શરીર પણ આંખ ખરેખર બ્યુટીફુલ હતી. ઓકે મમ્મી, આ રોજની હિસ્ટરી છે. મને બે કલાક પછી ઉઠાડજે. મારે ફરી ડ્યૂટી પર જવાનું છે. “
“અરે પણ. . . . હમણાં તો આવી”
“મમ્મી, સોહમની ડ્યૂટી હું કરીશ. એનો ફ્રેકચરવાળો પગ હજુ બરાબર સારો નથી થયો. ” કહેતી રૂમમાં ગઈ.
“ડૉ. સોહમ ભલે તારો બોયફ્રેન્ડ હોય પણ મેરેજ પછી જો મારી દીકરી પાસે વધુ કામ કરાવ્યું તો એની ખેર નથી. ” શ્વેતા હળવાશથી બોલી.
સ્તુતિએ મોટેથી હસતાં હસતાં તેના રૂમમાંથી જ જવાબ આપ્યો, “જસ્ટ ચીલ, મમ્મી” પણ શ્વેતા જરાય ચીલ નહોતી. એ છવ્વીસ વર્ષ પહેલાનાં વર્ષોમાં સરી પડી.
ડૉ શ્વેતા અને ડૉ કંદર્પ શહેરનાં સારા ડોકટર્સ ઉપરાંત તેઓની ફિટનેસ માટે જાણીતાં હતાં. રાત્રે કેટલા મોડા કેમ ન સૂતા હોય પણ સવારે વહેલાં ઊઠીને ચાલવા, દોડવા કે સાયકલિંગ કરવાં નીકળી પડતાં. એટલા બધા નિયમિત કે સૂરજ પણ કદાચ એમની રાહ જોઈ ઊગતો. આજ રોજનો એક એવો સમય હતો કે બંને રિલેક્સ થઈ શકતાં. કોઈ વાર દૂર જવું હોય તો ગાડી લઈ નીકળતાં અને ક્યાંક પાર્ક કરી ખુલ્લી હવામાં ચાલતાં. શ્વેતા સવારની સુંદરતાને ક્લિક કરવાનું ભૂલતી નહીં.
આવી જ રીતે એક દિવસ વાતમાં ને વાતમાં ચાલતા શ્વેતાને કંઈક અવાજ સંભળાયો. કંદર્પને એણે ઊભો રાખ્યો. પણ એને અવાજ ન સંભળાયો. શ્વેતા અટકી ડાબી બાજુ ખસી સહેજ પાછળ ગઈ. ઝાડ નીચે ગોદડીમાં લપેટાયેલું એક નાનકડું બાળક હતું. શ્વેતાએ ઊંચકી લીધું. જોયુ તો સરસ ફ્રોક પહેરાવેલી અને કપાળ પર કાળું ટપકું કરેલી મજાની બાળકી હતી. પોતે ગાયકેનોલોજિસ્ટ હતી. કેટલીય બાળકીઓનો જન્મ કરાવ્યો હતો પણ આ રીતે અચાનક નાનકડી બાળકી મળી જવી એ કંઈક અનોખી અનુભૂતિ હતી. ડૉ. કંદર્પને પણ નવાઈ લાગી. આજુબાજુ જોયું. ત્યાંથી પસાર થનારાઓને પૂછ્યું. થોડીવાર રાહ જોઈ પણ કોઈ દેખાયું નહીં. કંદર્પએ કહ્યું, “ચાલ પોલીસને સોંપી દઈએ. તેઓ વ્યવસ્થા કરશે.” એવામાં
શ્વેતાએ એના પગ સાથે કાળા દોરાથી બાંધેલી નાની પોટલી જોઈ. એમાં ચિઠ્ઠી હતી. ચિઠ્ઠીમાં લખ્યું હતું, ‘મારી ખૂબ મોટી લાચારીને કારણે મારી વ્હાલસોયી બાળકીને છોડી જાઉં છું. આપ જે કોઈ એને લઈ જશો એ મારાથી સારી રીતે ઉછેરશો એવી ખાતરી છે. એ ના થાય તો મારા જીવના ટુકડાને અનાથ આશ્રમમાં મૂકી આવવા એક લાચાર માની આગ્રહભરી વિનંતિ. આ સાથે મારી એક ચાંદીની બંગડી મૂકું છું જે એનું કાંડુ પહેરવા જેવડું થાય ત્યારે આ માના આશીર્વાદ સમજી ખાલી એકવાર પણ પહેરાવશો. તમને સો વાર પગે પડું છું.’
આ વાંચી શ્વેતાની આંખો ભરાઈ આવી. એણે કંદર્પને કહ્યું, “આપણને દીકરી નથી તો આને દત્તક લઈએ?”
કંદર્પએ કહ્યું, “મને ગમે પણ આવા લાગણીવેડા ના કરાય. બહુ વિચારવું પડે. એની વિવિધ પ્રોસીજર હોય છે. હમણાં પોલીસમાં ચાલ.” પણ અંતે શ્વેતાની ખૂબ ઈચ્છા હોવાથી જરૂરી કાર્યવાહી પછી બાળકી દત્તક લઈ લીધી. એમના બે દીકરાઓ બીજાત્રીજા ધોરણમાં ભણતા હતા. તેઓ પણ નાની બહેન જોઈ ખુશ થયા. એમને તો નાનું રમકડું મળી ગયું. હરિકૃપાથી મળી હોવાથી એનું નામ સ્તુતિ પાડ્યું. પણ ભાઈઓની એ સોનપરી અને મમ્મીપાપાની લાડકડી બની ગઈ. પૂરા વૈભવથી અને લાડકોડથી મોટી થતી હતી એની જન્મ દેનાર માએ કદાચ સાચું જ ભાવિ જોયું હશે.
સ્તુતિ દત્તક લીધેલું સંતાન છે એ બધાને જ ખબર હતી. શ્વેતા અને કંદર્પએ નક્કી કર્યું હતું કે કોઈ બીજા દ્વારા ખબર પડે એ પહેલાં એને જણાવી દેવું. જન્મદિવસ તો ખબર નહોતો એટલે એ મળી એ જ એનો જન્મદિવસ ઊજવતાં. એ સમજતી થઈ ત્યારે બર્થડેને દિવસે તેઓએ તેને કહી દીધું હતું. ત્યારે એ ચીસ પાડી બંનેને વળગી પડી હતી, “ના, તમે જ મારા મમ્મીપપ્પા છો. મને ઝાડ નીચે નહીં મૂકી આવતા.” બંનેએ આંખમાં આંસુ સાથે માંડ એને શાંત પાડી ને ફરી ક્યારેય આ વાત નહીં કહેવાનું નક્કી કરેલું.
સમય વીતતો ગયો. સ્તુતિના ટહુકાથી ઘર ચહેકતું રહેતું. ભાઈઓ સાથેની રમતમાં કે લડાઈમાં પણ એની જ જીત થતી. એના વગર કોઈને ગમતું નહીં. સ્તુતિ હતી પણ મીઠડી અને સુંદર. શ્વેતાએ એની અઢારમી બર્થડે એ પેલી ઘૂઘરીવાળી એક બંગડી સોનાનું ગિલીટ ચઢાવી એને ગિફ્ટ કરી પણ એ એની માએ આપી હતી એ ના કહ્યું. કદાચ સ્તુતિને દુઃખ થાય. સ્તુતિને તો આ ગિફ્ટ બહુ ગમી ગઈ. થોડા થોડા વખતે એનું ગિલીટ ન ઉતરે એનું શ્વેતા ધ્યાન રાખતી.
એક દિવસ પોતાના કન્સલ્ટિંગ રૂમમાં શ્વેતા પેશન્ટ તપાસતી હતી ત્યારે એક ગરીબ દેખાતી સ્ત્રી આવી પહોંચી. તેણે કહ્યું એકલામાં વાત કરવી છે. એણે કહ્યું, ” ઝાડ નીચે મારી છોકરી મુકેલી એ અભાગી મા હું જ છું.” તે હાથ જોડીને બોલી, “હું વેશ્યા છું ને મારી છોકરી મારી જેમ ના બને એટલે મેં આ કર્યું. એનો શું વાંક? એ છોકરીને તમને લઈ જતા મેં દૂરથી જોયા હતા. અને પેપરમાં પણ આવ્યું હતું કે તમે દત્તક લીધી છે.” શ્વેતા સાંભળી હચમચી ઊઠી. જાતને સંભાળતા તે બોલી, “હા બોલો”
“મારે મળવું નથી. એને દુઃખી ન કરાય. મારી વાત એને કદી કહેશો નહીં. બસ એકવાર એનો ફોટો બતાવી દો. પછી જિંદગીભર જોવા નહીં આવું. આ મારો પાકો વાયદો છે. આ બીજી બંગડી એનું ફ્રોક લેવા બીજી વેશ્યાને વેચી હતી જે મેં પાછી ખરીદી છે. એક મા શું આપી શકે?” એની આંખમાં પાણી આવી ગયાં.
શ્વેતાએ એને મોબાઇલમાંથી ફોટા બતાવ્યા. નામ સ્તુતિ અને એના ભણતર તથા પ્રગતિ વિશે કહ્યું. લગ્ન થવાના છે તે ડૉ. સોહમ વિશે કહ્યું. એ ખૂબ ખુશ થઈ. શ્વેતાને પગે પડી. શ્વેતાએ એને બંગડી પાછી આપી કહ્યું. “એક તમે રાખો.આ રીતે પણ તમે જોડાયેલા રહેશો.” શ્વેતાએ તેને પૈસા આપ્યા અને નામ પૂછ્યું તો એ બોલી, “ના આ ના લઉં, આ તો મારી દીકરીના નસીબના. પણ બહુ સમજાવટથી બંગડી પાછી લીધી. તે જતાં જતાં બોલી, “મારું નામ સોનેરી… એને ના કહેશો કદી…” એ જતી રહી પછી ક્યારેય નહોતી આવી.
હા, એ જ સોનેરી આજે મૃત્યુ પામી. એક હાશ કે દીકરીના હાથનું છેલ્લું પાણી એણે પીધું અને દીકરીએ એની પાછળ દાન પણ કર્યું.
તરત શ્વેતા ઊભી થઈ. સ્તુતિના રૂમમાં જઈ ડ્રેસિંગ ટેબલનું ડ્રોઅર ખોલ્યું. પેલી બંગડી લઈ સોનીને ત્યાં જઈ આવું સેઇમ અરજનન્ટલી સોનામાં ઘડવાનું કહ્યું અને પેલી ગિલીટવાળી બંગડી વેલ્ફેર બોક્સમાં કવરમાં રૂપિયા સાથે મૂકી મોકલી દીધી.
— યામિની વ્યાસ 

નાઈટ ડ્યૂટી પતાવી સવારે ડૉ. સ્તુતિ હોસ્પિટલથી ઘરે આવી સીધી ન્હાવા ગઈ. આમ પણ આખી રાત પીપીઈ કીટ પહેરી રાખવાથી પરસેવાથી રેબઝેબ હતી. નહાઈને ભીના વાળ લૂછતી બહાર આવી. મમ્મી ચા નાસ્તા માટે રાહ જોતી હતી. તે બોલી, “ચાલ બેટા, આજે તો તને ભાવતા મેથીના ગોટા બનાવડાવ્યા છે. હા, આગળ બોલીશ નહીં, કોઈ ડાયટિંગ નહીં. તું બિલકુલ ફિટ છે. ” સ્તુતિ હસતી હસતી આવી મમ્મીને વહાલ કરતાં બોલી, “ઓહો, આ તમે કહો છો, ડૉ. શ્વેતા? આ ઉંમરે પણ ફિટ રહેવા લોકો આપનું એક્ઝામ્પલ આપે છે. લવ યુ મા” એટલામાં પાપા અને તેના બંને ભાઈઓ પણ આવી ગયા. તોફાન મસ્તી અને એકબીજાની ખેંચાખેંચમાં ડાઇનિંગ ટેબલ ગુંજી ઊઠ્યું. મમ્મી ડૉ. શ્વેતા શહેરની જાણીતી ગાયનેકોલોજિસ્ટ અને પાપા ડૉ. કંદર્પ જાણીતા સર્જન હતા. વળી મોટા ભાઈઓ પણ મેડીકલના એજ રસ્તે ને આખા પરિવારની નાની લાડકી સ્તુતિ આજ વર્ષે એમ. બી. બી. એસ. થઈ સિવિલ હોસ્પિટલમાં આગળ અભ્યાસ અને ઇન્ટર્નશિપ માટે જોડાઈ હતી. શહેર એમને ડૉકટર પરિવાર તરીકે ઓળખતું. નાસ્તા પછી પપ્પા અને ભાઈઓ પોતપોતાના કામે માસ્ક પહેરી હોસ્પિટલ જવા નીકળ્યા. મમ્મી બપોર પછી જવાની હતી. પાપા સ્તુતિને કહેતા ગયા, “બેટા, હવે આરામ કરજે, મોબાઈલ દૂર રાખીને. . . ” બંને ભાઈઓ બોલ્યા, “યસ સેઇમ, ઇન ટુ ઇન્વરટેડ કોમા” સ્તુતિએ મસ્તીમાં બંનેના ચાળા પાડ્યા.
સ્તુતિએ એના વાળ બાંધવા માટે બટરફ્લાય કાઢવા ડ્રેસિંગ ટેબલનું ખાનું ખોલ્યું ને ઘૂઘરીવાળી ગમતી એક બંગડી દેખાઈ. અચાનક હોસ્પિટલની વાત યાદ આવતા મમ્મીને કહેવા દોડી, “મમ્મી, કાલે એક લેડી પેશન્ટનું ડેથ થયું. અમે ચારપાંચ દિવસથી એની ખૂબ દિલથી ટ્રીટમેન્ટ કરતા હતા પણ એડમિટ હતી ત્યારથી જ એની કન્ડિશન સિવીયર હતી. પછી થોડી સુધારા પર હતી. કાલે હું ડ્યૂટી પર હતી ત્યારે મારી સામે માંડ સ્માઈલ આપ્યું અને મારો ગ્લોવ્ઝવાળો હાથ પકડવા ટ્રાય કરી. મને એના હાથમાંની સાવ બ્લેક થઈ ગયેલી આવી બંગડી આપી બોલી, “બેટા તમે મારી બહુ સેવા કરી મારું મરણ સુધાર્યું, ભગવાન તમને ખૂબ ખુશ રાખે. હું કંઈ બોલું કે ના પાડું એ પહેલાં તો પાણી. . ” એમ બોલતાં જ મેં પાણી પાયું અને સડન કોલેપ્સ્ડ. મારા સિનીઅર પણ દોડી આવ્યા પણ. . ” શ્વેતાએ ધ્યાનપૂર્વક વાત સાંભળી પૂછ્યું, “પછી?”
“આવું તો મમ્મી રોજ કોઈનું ને કોઈનું થાય છે. એના સગાઓને કેવું થતું હશે? હવે આમ પણ એના રિલેટીવ તો કોઈ હતા જ નહીં. મેં તો સિનીઅરને પૂછી એ કાળી પડી ગયેલી બંગડી ગરીબ પેશન્ટ માટેના વેલ્ફેર ફંડમાં જમા કરાવી દીધી. સિસ્ટર કહે, ‘કદાચ ચાંદીની હોય’ ને મમ્મી સાથે મારા પર્સમાં બે હજારની નોટ પડી હતી, સો ઉમેરીને એકવીસસો પણ સાથે જમા કરાવ્યા. મારી ફ્રેન્ડે કહ્યું, “બધા માટે આટલી લાગણી સારી નહીં. પણ મને ઈચ્છા થઈ”
“ઓકે ઓકે બેટા, પણ એનું નામ શું હતું?”
“યાદ નથી, હા. . . સોનેરી, સોનેરી જ નામ હતું. જાણે મહિનાઓથી ના ખાધું હોય એવું પાતળું શરીર પણ આંખ ખરેખર બ્યુટીફુલ હતી. ઓકે મમ્મી, આ રોજની હિસ્ટરી છે. મને બે કલાક પછી ઉઠાડજે. મારે ફરી ડ્યૂટી પર જવાનું છે. “
“અરે પણ. . . . હમણાં તો આવી”
“મમ્મી, સોહમની ડ્યૂટી હું કરીશ. એનો ફ્રેકચરવાળો પગ હજુ બરાબર સારો નથી થયો. ” કહેતી રૂમમાં ગઈ.
“ડૉ. સોહમ ભલે તારો બોયફ્રેન્ડ હોય પણ મેરેજ પછી જો મારી દીકરી પાસે વધુ કામ કરાવ્યું તો એની ખેર નથી. ” શ્વેતા હળવાશથી બોલી.
સ્તુતિએ મોટેથી હસતાં હસતાં તેના રૂમમાંથી જ જવાબ આપ્યો, “જસ્ટ ચીલ, મમ્મી” પણ શ્વેતા જરાય ચીલ નહોતી. એ છવ્વીસ વર્ષ પહેલાનાં વર્ષોમાં સરી પડી.
ડૉ શ્વેતા અને ડૉ કંદર્પ શહેરનાં સારા ડોકટર્સ ઉપરાંત તેઓની ફિટનેસ માટે જાણીતાં હતાં. રાત્રે કેટલા મોડા કેમ ન સૂતા હોય પણ સવારે વહેલાં ઊઠીને ચાલવા, દોડવા કે સાયકલિંગ કરવાં નીકળી પડતાં. એટલા બધા નિયમિત કે સૂરજ પણ કદાચ એમની રાહ જોઈ ઊગતો. આજ રોજનો એક એવો સમય હતો કે બંને રિલેક્સ થઈ શકતાં. કોઈ વાર દૂર જવું હોય તો ગાડી લઈ નીકળતાં અને ક્યાંક પાર્ક કરી ખુલ્લી હવામાં ચાલતાં. શ્વેતા સવારની સુંદરતાને ક્લિક કરવાનું ભૂલતી નહીં.
આવી જ રીતે એક દિવસ વાતમાં ને વાતમાં ચાલતા શ્વેતાને કંઈક અવાજ સંભળાયો. કંદર્પને એણે ઊભો રાખ્યો. પણ એને અવાજ ન સંભળાયો. શ્વેતા અટકી ડાબી બાજુ ખસી સહેજ પાછળ ગઈ. ઝાડ નીચે ગોદડીમાં લપેટાયેલું એક નાનકડું બાળક હતું. શ્વેતાએ ઊંચકી લીધું. જોયુ તો સરસ ફ્રોક પહેરાવેલી અને કપાળ પર કાળું ટપકું કરેલી મજાની બાળકી હતી. પોતે ગાયકેનોલોજિસ્ટ હતી. કેટલીય બાળકીઓનો જન્મ કરાવ્યો હતો પણ આ રીતે અચાનક નાનકડી બાળકી મળી જવી એ કંઈક અનોખી અનુભૂતિ હતી. ડૉ. કંદર્પને પણ નવાઈ લાગી. આજુબાજુ જોયું. ત્યાંથી પસાર થનારાઓને પૂછ્યું. થોડીવાર રાહ જોઈ પણ કોઈ દેખાયું નહીં. કંદર્પએ કહ્યું, “ચાલ પોલીસને સોંપી દઈએ. તેઓ વ્યવસ્થા કરશે.” એવામાં
શ્વેતાએ એના પગ સાથે કાળા દોરાથી બાંધેલી નાની પોટલી જોઈ. એમાં ચિઠ્ઠી હતી. ચિઠ્ઠીમાં લખ્યું હતું, ‘મારી ખૂબ મોટી લાચારીને કારણે મારી વ્હાલસોયી બાળકીને છોડી જાઉં છું. આપ જે કોઈ એને લઈ જશો એ મારાથી સારી રીતે ઉછેરશો એવી ખાતરી છે. એ ના થાય તો મારા જીવના ટુકડાને અનાથ આશ્રમમાં મૂકી આવવા એક લાચાર માની આગ્રહભરી વિનંતિ. આ સાથે મારી એક ચાંદીની બંગડી મૂકું છું જે એનું કાંડુ પહેરવા જેવડું થાય ત્યારે આ માના આશીર્વાદ સમજી ખાલી એકવાર પણ પહેરાવશો. તમને સો વાર પગે પડું છું.’
આ વાંચી શ્વેતાની આંખો ભરાઈ આવી. એણે કંદર્પને કહ્યું, “આપણને દીકરી નથી તો આને દત્તક લઈએ?”
કંદર્પએ કહ્યું, “મને ગમે પણ આવા લાગણીવેડા ના કરાય. બહુ વિચારવું પડે. એની વિવિધ પ્રોસીજર હોય છે. હમણાં પોલીસમાં ચાલ.” પણ અંતે શ્વેતાની ખૂબ ઈચ્છા હોવાથી જરૂરી કાર્યવાહી પછી બાળકી દત્તક લઈ લીધી. એમના બે દીકરાઓ બીજાત્રીજા ધોરણમાં ભણતા હતા. તેઓ પણ નાની બહેન જોઈ ખુશ થયા. એમને તો નાનું રમકડું મળી ગયું. હરિકૃપાથી મળી હોવાથી એનું નામ સ્તુતિ પાડ્યું. પણ ભાઈઓની એ સોનપરી અને મમ્મીપાપાની લાડકડી બની ગઈ. પૂરા વૈભવથી અને લાડકોડથી મોટી થતી હતી એની જન્મ દેનાર માએ કદાચ સાચું જ ભાવિ જોયું હશે.
સ્તુતિ દત્તક લીધેલું સંતાન છે એ બધાને જ ખબર હતી. શ્વેતા અને કંદર્પએ નક્કી કર્યું હતું કે કોઈ બીજા દ્વારા ખબર પડે એ પહેલાં એને જણાવી દેવું. જન્મદિવસ તો ખબર નહોતો એટલે એ મળી એ જ એનો જન્મદિવસ ઊજવતાં. એ સમજતી થઈ ત્યારે બર્થડેને દિવસે તેઓએ તેને કહી દીધું હતું. ત્યારે એ ચીસ પાડી બંનેને વળગી પડી હતી, “ના, તમે જ મારા મમ્મીપપ્પા છો. મને ઝાડ નીચે નહીં મૂકી આવતા.” બંનેએ આંખમાં આંસુ સાથે માંડ એને શાંત પાડી ને ફરી ક્યારેય આ વાત નહીં કહેવાનું નક્કી કરેલું.
સમય વીતતો ગયો. સ્તુતિના ટહુકાથી ઘર ચહેકતું રહેતું. ભાઈઓ સાથેની રમતમાં કે લડાઈમાં પણ એની જ જીત થતી. એના વગર કોઈને ગમતું નહીં. સ્તુતિ હતી પણ મીઠડી અને સુંદર. શ્વેતાએ એની અઢારમી બર્થડે એ પેલી ઘૂઘરીવાળી એક બંગડી સોનાનું ગિલીટ ચઢાવી એને ગિફ્ટ કરી પણ એ એની માએ આપી હતી એ ના કહ્યું. કદાચ સ્તુતિને દુઃખ થાય. સ્તુતિને તો આ ગિફ્ટ બહુ ગમી ગઈ. થોડા થોડા વખતે એનું ગિલીટ ન ઉતરે એનું શ્વેતા ધ્યાન રાખતી.
એક દિવસ પોતાના કન્સલ્ટિંગ રૂમમાં શ્વેતા પેશન્ટ તપાસતી હતી ત્યારે એક ગરીબ દેખાતી સ્ત્રી આવી પહોંચી. તેણે કહ્યું એકલામાં વાત કરવી છે. એણે કહ્યું, ” ઝાડ નીચે મારી છોકરી મુકેલી એ અભાગી મા હું જ છું.” તે હાથ જોડીને બોલી, “હું વેશ્યા છું ને મારી છોકરી મારી જેમ ના બને એટલે મેં આ કર્યું. એનો શું વાંક? એ છોકરીને તમને લઈ જતા મેં દૂરથી જોયા હતા. અને પેપરમાં પણ આવ્યું હતું કે તમે દત્તક લીધી છે.” શ્વેતા સાંભળી હચમચી ઊઠી. જાતને સંભાળતા તે બોલી, “હા બોલો”
“મારે મળવું નથી. એને દુઃખી ન કરાય. મારી વાત એને કદી કહેશો નહીં. બસ એકવાર એનો ફોટો બતાવી દો. પછી જિંદગીભર જોવા નહીં આવું. આ મારો પાકો વાયદો છે. આ બીજી બંગડી એનું ફ્રોક લેવા બીજી વેશ્યાને વેચી હતી જે મેં પાછી ખરીદી છે. એક મા શું આપી શકે?” એની આંખમાં પાણી આવી ગયાં.
શ્વેતાએ એને મોબાઇલમાંથી ફોટા બતાવ્યા. નામ સ્તુતિ અને એના ભણતર તથા પ્રગતિ વિશે કહ્યું. લગ્ન થવાના છે તે ડૉ. સોહમ વિશે કહ્યું. એ ખૂબ ખુશ થઈ. શ્વેતાને પગે પડી. શ્વેતાએ એને બંગડી પાછી આપી કહ્યું. “એક તમે રાખો.આ રીતે પણ તમે જોડાયેલા રહેશો.” શ્વેતાએ તેને પૈસા આપ્યા અને નામ પૂછ્યું તો એ બોલી, “ના આ ના લઉં, આ તો મારી દીકરીના નસીબના. પણ બહુ સમજાવટથી બંગડી પાછી લીધી. તે જતાં જતાં બોલી, “મારું નામ સોનેરી… એને ના કહેશો કદી…” એ જતી રહી પછી ક્યારેય નહોતી આવી.
હા, એ જ સોનેરી આજે મૃત્યુ પામી. એક હાશ કે દીકરીના હાથનું છેલ્લું પાણી એણે પીધું અને દીકરીએ એની પાછળ દાન પણ કર્યું.
તરત શ્વેતા ઊભી થઈ. સ્તુતિના રૂમમાં જઈ ડ્રેસિંગ ટેબલનું ડ્રોઅર ખોલ્યું. પેલી બંગડી લઈ સોનીને ત્યાં જઈ આવું સેઇમ અરજનન્ટલી સોનામાં ઘડવાનું કહ્યું અને પેલી ગિલીટવાળી બંગડી વેલ્ફેર બોક્સમાં કવરમાં રૂપિયા સાથે મૂકી મોકલી દીધી.
— યામિની વ્યાસ