વાંચો –સાંભળો વાર્તા

*JKS 24 – *મિલીના ઘર તરફ – લેખિકા: યામિની વ્યાસ – સંવેદનશીલ વાર્તા  
ગુજરાતી ઈ-વાર્તા માસિક ‘જ્યોતિકળશ’નું શ્રાવ્ય સંસ્કરણ ‘વાર્તા વાંચો પણ, સાંભળો પણ’ શ્રેણીની ૨૪મી વાર્તા: મિલીના ઘર તરફ – લેખિકા: યામિની વ્યાસ. દીકરી એક નહીં બે પરિવારને સાચવે અને વખત આવ્યે જન્મદાતા અને પાલક માને પણ સાચવે. સાંભળો આ વાર્તા, જેના પર સફળ નાટક પણ ભજવાયું છે. જરૂર સાંભળો આ સંવેદનશીલ વાર્તા. – ૧૦.૧૧ મિનીટ્સ
https://youtu.be/yiEZsHzU9dc 

રિજુવનેટ: નૂતન વર્ષે પુન:શક્તિ સંચારનાં નુસખા/Paresh Vyas

રિજુવનેટ: નૂતન વર્ષે પુન:શક્તિ સંચારનાં નુસખા

જોયું ને ઊઠ્યો ને ચોંક્યો ને કૂદ્યો ને નાઠો રે નાઠો,

મારામાંથી એક મારો જ ભયભીત ફાંટો રે ફાંટો. અને ઘાવ પ્રસર્યા વિચારોમાં એવી તો કરપીણ ઝડપે,

ન શ્રદ્ધા, ન પીડા, ન મૃત્યુ, ન ઔષધ, ન પાટો રે પાટો. –રમેશ પારેખ

વિક્રમ સંવત ૨૦૭૮ ગયું અને ૨૦૭૯નો આજે પહેલો દિવસ. શું નવું? કશું ય નહીં. રોજ એની એ જ ઘટમાળ. પ્રિય ર. પા.એ આ કવિતા આજથી ૪૭ વર્ષ પહેલાં લખી હતી. ગુજરાતી કવિતાનું ઇંગ્લિશ શીર્ષક હતું: Epidemic. આજે આ કાવ્ય એટલું જ પ્રસ્તુત પણ.. સારા દિવસો ય આવે, હોં. અથવા આપણે કોશિશ કરીએ એક નવચેતનાનાં સર્જનની. ગત વર્ષ વીત્યું, ગત વર્ષે જે વીત્યું એનાં રોદણાં રડવા કરવા કરતાં હવે મેરા ટાઈમ આયેગા, સોરી.. આવી ગિયા હૈ-ની વાત કરીએ તો? આજનો શબ્દ રિજુવનેટ (Rejuvenate) એટલે નવીકરણ કરવું, જીર્ણોદ્ધાર કરવો, પુન:શક્તિ સંચાર કરવો, કાયાકલ્પ કરવો કે થવો, ફરી બનાવવું કે બનવું, ફરી યુવાન બનાવવું કે બનવું તે.

રિજુવનેટ એટલે રિ+જુવનેટ. ‘રિ’ એટલે ફરીથી, પુન: અને ‘જુવનેટ’ મૂળ લેટિન શબ્દ જુવેનિસ એટલે યુવાન. ફરીથી યુવાન બનવું તે, કાયાકલ્પ. સને ૧૮૩૪ થી આ શબ્દ ઇંગ્લિશ ભાષામાં આવી ચૂક્યો છે.તમે કહેશો કે આ શું માંડ્યું છે? ફરીથી યુવાન થવા નીકળી પડ્યા. ઉંમરની ઘડિયાળનાં કાંટા ઊંધા ન ચાલે. હા, હું સહમત છું. અને છતાં આપણે રિજુવનેટ થવું છે. મૃત્યુ પહેલાં મરવું નથી. હરપળ જીવી લેવું એ જ રિજુવનેટ. આધેડ કે ઘરડાં હોઈએ ત્યારે યુવાનીમાં જે ઊર્જા અનુભવી હતી એનો ફરીથી સંચાર કરાવવો છે અને અત્યારે જો યુવાન હોઈએ તો આમ અકાળે ઢીલાં પડી જવું નથી. નવું વર્ષ છે, સ્ફૂર્તિ આવી જાય એવું કરવું જોઈએ. સ્ફૂર્તિ એટલે? સ્ફૂર્તિ એટલે જાગૃતિ, તેજી, અનાલસ્યતા,ચંચળતા, વિકાસ..

રિજુવનેટ એ લાઈફ એક્સટેન્સન નથી. એટલે એમ કે ધીમે ધીમે ઘરડાં થવું- એવું નથી. આ તો ફરીથી યુવાન થવાની વાત છે. કવિ મિત્ર મુકુલ ચોક્સી લખે કે ‘પૂછ્યું મેં કોણ છે? ઉત્તર મળ્યો યયાતિ છે; ને બહાર જઈને જોઉં તો આખી મનુષ્યજાતિ છે.’ યયાતિએ એનાં દીકરા પુરુ સાથે એક્સચેન્જ ઓફરમાં યુવાની મેળવી હતી. પણ પછી એક હજાર વર્ષ યુવાન રહ્યા, અખૂટ સંપત્તિ ભેગી કરી. ખાણીપીણી, જલસા, સ્ત્રી સમાગમ પછી યયાતિને ભાન થયું કે આ રિજુવનેશન ફોગટ છે કારણ કે લાલસાનો કોઈ અંત નથી, આ યુવાનીની ઈચ્છાઓ તો આગ પર ઘી હોમવા છે, જેટલું ભોગવો એટલી વધારે ને વધારે ભોગવી લેવાની ઈચ્છા થાય. આજનાં નવા વર્ષે યયાતિ જેવો ભોગવટો કરવાનું પ્રયોજન કરવા કોઈ ઇજન નથી. તો શું છે આ રિજુવનેશનનો મહિમા કે જેનાં ગુણગાન આજે ગાવા છે? આજે નવા વર્ષે કયા નવા સંકલ્પો લેવા છે?

આસાન છે આ રિજુવનેશન. બસ, બહુ સવાલો નહીં પૂછવા. સામાવાળાને સાંભળવા. લોકો ચાલાક હોય છે. જે મદદ કરવાનું ડીંડક કરે, ખરેખર તો એ આપણાં કોઈ કામનાં નથી. કવિ, તંત્રી હરીન્દ્ર દવેસાહેબ અનુસાર ‘કોઈનો પ્રેમ ક્યારેય ઓછો નથી હોતો, આપણી અપેક્ષા જ વધારે હોય છે.’ એટલે છોડો એ વાતની ચર્ચા જેમાં કોઈને વાંકું પડે, જેમાં કોઈને ખોટું લાગે. હેં ને? અને હા, ઘરમાં ગોંધાઈને બેસી ન રહેવું. થોડા તડકે બહાર નીકળી ખુલ્લામાં ફરો. પણ રસ્તે રખડતી ગાયનું ધ્યાન અલબત્ત રાખવું, નહીંતર કાયાકલ્પની જગ્યાએ કાયાઅલ્પ થઈ જાય! મનમાં કોઈ સ્ટ્રેસ છે? તો વાંચન કરવું. ‘વાંચે ગુજરાત’ એટલે ગુજરાતે નહીં, આપણે વાંચવાનું છે! કાંઈ પણ. પુસ્તક, સામાયિક કે છાપું. રોજ દસ જ મિનિટ્સ વાંચો તો ય ફેર પડી જાય. અને મસ્ત મસ્ત ફૂડમાં ય રિજુવનેશન કરવાની શક્તિ છે. ગમતું ભોજન, ભાવતું ભોજન એ ફૂડ આઇટેમ્સ જેની સાથે ભૂતકાળની યાદ જોડાયેલી હતી એ રેસીપી રિજુવનેશનની રેસીપી છે. હવે આગળ. કાયાકલ્પ માટે મિત્રો જેવો કોઈ ઉદ્દીપક નથી. મિત્રો સાથે હો ત્યારે આપણો જીર્ણોદ્ધાર સહજ થઈ જાય છે. એટલે મિત્રોને મળતા રહેવું. આ ઉપરાંત ધ્યાન, યોગ અને વ્યાયામ કરતા રહેવું. અને હા, હંમેશા હળવા રહેવું, વિશ્રાંત થવું.. જસ્ટ રીલેક્સ. આ શેનો ભાર માથે મૂકીને ચાલતા રહીએ છીએ આપણે? કામ તો અલબત્ત કરતાં રહેવું પણ સમય અને પૈસાનો જુગાડ થઈ જાય તો વેકેશન પર નીકળી પડવું. ફાઇવ સ્ટાર હોટલ્સમાં રહેવું જરૂરી નથી. ખિસ્સાને પોષાય એવા વેકેશન મળી જ જતાં હોય છે. બસ, નીકળી પડવું અગત્યનું છે. અને હા, જાત જાતનાં કામ એકસાથે કરવા નહીં. મલ્ટિ-ટાસ્કિંગ? ના રે ના. થોડા કામ કરવા, આરામ કરવો. ઊંઘવું. ઉજાગરા સારી વાત નથી. વખતોવખત અન્યને યથાશક્તિ મદદ કરતા રહેવું. અને એક વાતનું ખાસ ધ્યાન રાખવું. સ્મિત કરવું, હસવું અને જોડે જે હોય એને પણ હસવાની પ્રેરણા આપવી. જે આપણને પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ મદદ કરે એનો આભાર માનતા રહેવું. અને છેલ્લે.. જાતને સધિયારો આપતા રહેવું કે મારું જીવન ખૂબ સારું છે. ટૂંકમાં, મારું જીવન એ જ મારી ઘાણી..- આવું જરાય નથી! મારામાં કાંઈ ખૂટતું નથી. મારી પાસે છે, એ પૂરતું છે. શાંતિ છે. હું મારા પોતાના લોકો ઉપર વિશ્વાસ મૂકી શકું છું અને તેઓ મારી ઉપર. કહું છું જવાનીને પાછી વળીને ન જા! ખુશ રહેવાનો મારો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે. બ્રિટિશ એક્ટ્રેસ ઓડ્રી હેપબર્ન કહેતી કે ચીજવસ્તુ જ શું કામ?- માણસ જેવા માણસને પણ રીસ્ટોર (પુન:સ્થાપન) કરવા પડે, રીન્યૂ (નવીકરણ) કરવો પડે, રીવાઇવ (ફરી ચેતનવંતો) અને રીક્લેમ (નવસાધ્ય) કરવા પડે, રીડીમ (બોજામુક્ત) પણ કરવો પડે; કોઈને ય આમ ફેંકી ન દેવાય. બસ, આ જ છે રિજુવનેશન.

ઓહો! આમાં શું નવી વાત કહી? આવું તો બધા કહ્યા જ કરે છે. એક તબક્કે બધા જ છાપાનાં બધા જ કોલમિસ્ટસ દુર્નિવાર સલાહકાર થઈ જાય છે. સુજ્ઞ વાંચકોને -આમ કરો, તેમ કરો-ની શિખામણોનું કાર્પેટ બોમ્બિંગ કરવા માંડે છે. હાલી નીકળ્યા મોટા, કોલમિસ્ટ કહીંકા.. નવા વર્ષે આવા બધા સંકલ્પ લઈને શું ધૂળ રિજુવનેટ થવાના?

શબ્દ શેષ:

“બહુ સાદી રીતથી કહું તો નવા વર્ષનાં સંકલ્પો એ માણસે સહી કરીને ઇસ્યુ કરેલાં એવી બેંકનાં ચેક્સ છે, જે બેંકમાં એનું એકાઉન્ટ જ નથી.” –ઓસ્કાર વાઇલ્ડ

ઠેસ/હરીશ દાસાણી.

ચાલતાં ચાલતાં ઠેસ વાગી ગઈ
રે રામ!
ઠેસ વાગી ગઈ.

રાજમાર્ગ છોડી રસ્તો
અજાણ લીધો ‘તો.
ઊંચુનીચું હતું ત્યાં
પગ મૂકી દીધો ‘તો.
વ્હેમ અને બીકની
નજર લાગી ગઈ
રે રામ!ઠેસ વાગી ગઈ.

શ્રુતિ સ્મૃતિ છોડી
પુરાણ પકડી લીધું’તુ.
હોજરી નબળી હતી ને
તત્વજ્ઞાન પીધું ‘તુ.
ગનાનનું ગુમાન ચડયું
કેડ ભાંગી ગઈ
રે રામ!ઠેસ વાગી ગઈ 

દાદાનો ઝભ્ભો ને જોડા
બહુ ગમી ગયા.
પોતરાઓ પહેરીને
રમવા એ જ્યાં ગયા;
ડાંફ દીધી જેવી કે
ફાંસ  લાગી ગઈ
રે રામ!ઠેસ વાગી ગઈ.

હરીશ દાસાણી.
તારીખ. 22-10-2022.
શનિવાર. સવારે 06-47
મુંબઈ.

હરીશ દાસાણી.

ખૂબ સુંદર અછાંદસમા ‘રાજમાર્ગ છોડી રસ્તો ,અજાણ લીધો ‘તો.

વિચારવમળે યાદ આવી

The Road Not Taken 

BY ROBERT FROST

Two roads diverged in a yellow wood,

And sorry I could not travel both

And be one traveler, long I stood

And looked down one as far as I could

To where it bent in the undergrowth;

Then took the other, as just as fair,

And having perhaps the better claim,

Because it was grassy and wanted wear;

Though as for that the passing there

Had worn them really about the same,

And both that morning equally lay

In leaves no step had trodden black.

Oh, I kept the first for another day!

Yet knowing how way leads on to way,

I doubted if I should ever come back.

I shall be telling this with a sigh

Somewhere ages and ages hence:

Two roads diverged in a wood, and I—

I took the one less traveled by,

And that has made all the difference.

ત્યારે 

‘શ્રુતિ સ્મૃતિ છોડી

પુરાણ પકડી લીધું’તુ.

હોજરી નબળી હતી ને

તત્વજ્ઞાન પીધું ‘તુ.

ગનાનનું ગુમાન ચડયું

કેડ ભાંગી ગઈ

રે રામ!ઠેસ વાગી ગઈ’

વાતે યાદ આવે -સ્વામી વિવેકાનંદજીનો માર્ગ – જો તે સિદ્ધિઓનો ત્યાગ કરવા -જેટલા મજબૂત મનનો હશે-તો ચિત્ત-રૂપી સાગરની અંદર ઉઠતા તરંગોના  સંપૂર્ણ નિરોધનું ધ્યેય પ્રાપ્ત કરશે.ત્યાર પછી-મનની વ્યગ્રતાઓથી અવિચલિત એવી આત્મા ની જ્યોતિ તેના પૂર્ણ પ્રકાશમાં ઝળહળી ઉઠશે અને પોતે જે સ્વ-રૂપ છે પોતાને જોશે.ત્યારે ખરા “ધર્મ”નો પ્રારંભ  થશે. આપણને એ અનુભવે પહોચાડવા માટે જ “ધ્યાન”નો ઉપયોગ કરવાનો છે. તેનો નિષ્ઠા-પૂર્વક અમલ કરવામાં આવે તો-તે ઈચ્છિત ધ્યેયે અવશ્ય લઇ જાય છે. ત્યારે જ -સર્વ શોકનો અંત આવે છે,સર્વ દુઃખો દૂર થાય છે.  આ માર્ગે …

‘ડાંફ દીધી જેવી કે

ફાંસ  લાગી ગઈ

રે રામ!ઠેસ વાગી ગઈ.’ 

એ જાગરણ દ્વારા પ્રાપ્ત- 

વર્ણવાનું નથી પણ અનુભવવાનું છે.

સ્લેન્ગ-પ્રોનન્સિએશન:Paresh Vyas

સ્લેન્ગ અને પ્રોનન્સિએશન: બોલચાલનો શબ્દ અને ઉચ્ચાર

તભો ટપાલી આવે નઈ, સુખનાં વાવડ લાવે નઈ, નેણે નીંદર આવે નઈ, સોણે સાજણ આવે નઈ. –અરવિંદ બારોટ

બોલચાલની ભાષા એ લોકોની ભાષા છે. એ તળની ભાષા છે. ગજબની મીઠાશ છે એમાં. કવિ અહીં ‘નહીં’નાં સ્થાને ‘નઈ’ લખે એ ગમે. જ્યારે સાજણની રાહ જોવાતી હોય તો ‘વાવડ’ શબ્દ અંગત લાગે, ‘સમાચાર’ શબ્દ આમ સારો પણ એ લખો તો સાજણની સરાજાહેર રાહ જોવાતી હોય એવું લાગે! ‘નેણ’ અને ‘નીંદર’નાં સ્થાને ‘નેત્ર’ અને ‘નિદ્રા’, ‘સોણે’ અને ‘સાજણ’નાં સ્થાને ‘સ્વપ્ને’ અને ‘સહૃદયી મનુષ્ય’ લખીએ તો કેવું લાગે? શુદ્ધ શબ્દો સાચા પણ એવું લખીએ કે બોલીએ તો આપણે ચોખલિયાવેડા કરતા હોઈએ એવું લાગે.

ઇંગ્લિશ ભાષામાં બોલચાલનાં શબ્દને સ્લેન્ગ (Slang) કહે છે. ગુજરાતી લેક્સિકન અનુસાર ‘સ્લેન્ગ’ એટલે રોજિંદી વાતચીતમાં વપરાતો પણ અધિકૃત શિષ્ટ (અંગ્રેજી) ભાષાનો ન ગણાતો શબ્દપ્રયોગ, કોઈ વિશિષ્ટ વર્ગ કે વ્યવસાયની ભાષા કે શબ્દ (પ્રયોગ),–ને ઉદ્દેશીને અપશબ્દ ઉચ્ચારવા, ગાળો દેવી, ઠપકો દેવો. અઢારમી સદીમાં બદનામ કે ઉદ્ધત લોકો સ્લેન્ગ શબ્દો વાપરતા હતા. પણ ઓગણીસમી સદીથી સ્લેન્ગ શબ્દોનું ઉચ્ચારણ બધા કરે છે. હા, એટલું કે આ શબ્દો પ્રમાણભૂત શૈક્ષણિક બોલીથી ઊતરતી કક્ષાનાં ગણાય છે. સ્કોટ્સ ભાષામાં સ્લેન્ગ એટલે વાત, ગપસપ, તડાકા મારવા. શુદ્ધ ભાષામાં કહું તો મિથ્યા સંભાષણ કરવું તે સ્લેન્ગ. સ્લેન્ગ શબ્દનો એક સમાનાર્થી શબ્દ પણ છે. કલોક્વિઅલ (Colloquial). જો કે થોડો ફેર છે. સ્લેન્ગ એ કલોક્વિઅલની સરખામણીમાં વધારે અવિધિસરનો કે અનૌપચારિક શબ્દ છે. સ્લેન્ગ અમુક ચોક્કસ વર્ગનાં લોકો બોલે, દાખલા તરીકે, ટીનેજર વય જૂથનાં લોકો. અથવા કોઈ ચોક્કસ વ્યવસાય સાથે જોડાયેલા લોકો. જ્યારે કલોક્વિઅલ શબ્દો બધા જ સામાન્ય સ્તરનાં લોકો રોજની બોલીમાં ઉપયોગ કરે છે.

સ્લેન્ગ શબ્દનું પોતાનું મૂળ નક્કી નથી. પણ કહે છે કે થીવ્સ કૅન્ટ (ચોરની ભાષા) સાથે આ શબ્દનું કોઈ કનેક્સન છે. બોલચાલનાં શબ્દોનાં ઇંગ્લિશ ભાષાવિદ જોનાથન ગ્રીન કહે છે કે શબ્દનું મૂળ ‘સ્લિન્ગ’ સાથે જોડાયેલું છે. સ્લિન્ગ એટલે ગોફણથી ફેંકવું. સ્લેન્ગ એ એવા શબ્દો છે જે મુખેથી ફેંકાયેલા છે. પણ છે મજેદાર.

સિગમન્ડ ફ્રોઇડ મનોવિશ્લેષણની થીયરી માનસનાં બે ભાગ પાડે છે. એક છે મન. અને બીજું ચિત્ત. આમ તો આપણે અરસપરસ આ શબ્દો વાપરીએ છીએ પણ આ મન છે જે સૌથી પહેલી પ્રતિક્રિયા આપે છે. સાહજિક, નૈસર્ગિક કે સ્વયંસ્ફૂર્ત શબ્દો અહીંથી આવે છે. આ શબ્દો એટલે સ્લેન્ગ. ચિત્તની પાસે એક સાંસ્કૃતિક અહં (ઇગો) હોય છે. શુદ્ધ ભાષા, શિષ્ટ શબ્દો. માણસનાં માનસ મધ્યેનો આ આંતરિક ટકરાવ છે, જે ક્યારે કયો શબ્દ યોગ્ય લાગશે?- એ નક્કી કરે છે. એટલે હે સુજ્ઞ ભાષાવિદ શ્રેષ્ઠીઓ, આપ શિષ્ટ બોલીથી અમારું અપમાન કરી નાંખો પણ અમે તો એટલું જાણીએ કે જે હમજાય ઈ હાચું. જો ગરબો ગાતા હું ‘કાડો કાન’ કહું તો મારો ભાવ સાચો છે. ભગવાન તો ભાવનાં ભૂખ્યા હોય એટલે એમાં જ્ઞાની ગુજરાતીઓએ ભાષાદોષ ગોતવો નહીં કે અમારી મજાક કરવી નહીં. કારણ કે.. કારણ કે સ્લેન્ગ શબ્દો ‘મોસ્ટ હ્યુમન’ હોય છે.

સ્લેન્ગ શબ્દોનાં મૂળ શોધવા અઘરાં હોય છે. કારણ કે સ્લેન્ગ શબ્દ બોલાય પહેલાં છે. લખાય તો બહુ પછીથી છે. અને છપાયેલાં સાહિત્યમાં તો એ ઘણો મોડો આવે છે. પણ ભાષાને એ જ જીવંત રાખે છે. સ્લેન્ગ શબ્દનાં ટીકાકાર કહે છે કે આવા શબ્દો આવીને બળજબરીથી મૂળ અધિકૃત શબ્દોનું સ્થાન લઈ લેય, એ બિલકુલ વ્યાજબી નથી. સાચા શબ્દો લોકોને સમજાવવા જોઈએ અને લોકોની ભૂલ સુધારવી જોઈએ. આવા લોકો ‘સંતુ રંગીલી’ નાટકનાં પ્રોફેસર હિમાદ્રી વદન વૈષ્ણવ જેવી શુદ્ધ ભાષાનાં પ્રણેતા છે. તેઓનાં મતે કવિ દલપતરામની કવિતા -આસપાસ આકાશમાં અંતરમાં આભાસ, ઘાસચાસની પાસ પણ વિશ્વપતિનો વાસ-નાં સ, શ, ષ શુદ્ધ જ બોલાવા જોઈએ. ઇંગ્લિશ ભાષામાં આવા લોકોને પ્રીસ્ક્રિવિસ્ટ કહે છે. આનાથી વિરુદ્ધ એક ડીસ્ક્રિવિસ્ટ લોકો હોય છે. તેઓ માને છે કે ભાષા સ્થિર નથી,સતત બદલાતી રહે છે. લોકો બોલે છે, એનો અવાજ, એનાં શબ્દો જો મૂળ શબ્દોનાં સ્થાન લઈ લેય તો એવું થવા દો. શ્રીકૃષ્ણમાંથી કાનુડો થઈ જાય તો ઈ કરીને ઇવું થાવા દ્યો. જરૂર પડે તો વ્યાકરણ બદલી નાંખો. સ્લેન્ગને તે શી રીતે રોકાય?

જ્યારે આપણે ‘આપણે’નાં સ્થાને ‘આપડે’ લખીએ કે બોલીએ તો એ વાત ભાષાનાં વિદ્વાન લોકોને ન ગમે. અમને ગમે. શબ્દ પોતીકો લાગે. ઉચ્ચારને ઇંગ્લિશમાં પ્રોનન્સિએશન (Pronunciation) કહે છે. મઝાની વાત એ છે કે ઉચ્ચાર કરવો એવું ક્રિયાપદ કહેવું હોય તો એનો સ્પેલિંગ પ્રોનાઉન્સ (Pronounce) થઈ જાય. આવું કેમ?-ખબર નથી પણ અમિતાભ બચ્ચનનાં શબ્દોમાં કહેવું હોય તો બીકોજ ઇંગ્લિશ ઈજ અ વેરી ફન્ની લેંગ્વેજ! ઘણાં ઇંગ્લિશ શબ્દો લખતા આવડે પણ ઉચ્ચાર કાંઈ અલગ જ થતાં હોય. જેમ કે નળ રીપેર કરવાવાળો હો એને શું કહીએ? પ્લંબર (Plumber)? પણ સાચો ઉચ્ચાર થાય પ્લમર. હું મજાકમાં કહું છું કે બાતમેં કુછ અસ્થમા હૈ. અસ્થમા (Asthma) એટલે દમ. પણ એનો ખરો ઉચ્ચાર ‘અઝમા’ થાય. મચ્છર દ્વારા ફેલાતો રોગ ડેન્ગ્યુ (Dengue) નથી પણ ડેંગી છે. અસ્થમાની માફક ડેન્ગ્યુ આપણને કોઠે પડી ગયું છે. પ્લમર કે અઝમા હું બોલું તો કોઈ સમજે નહીં. આવા સાચા પણ ન સમજાય એવા શબ્દોચ્ચારને શું કરવો? શશી થરૂર કહે છે કે કોઈ શબ્દ વારંવાર કોઈ અલગ રીતે બોલાય તો પછી એ જ એનો સાચો ઉચ્ચાર થઈ જાય. ભાષા તો નદી છે. વહેતી રહે. અર્થ બદલાય, ઉચ્ચાર પણ બદલાય. માટે હે શુદ્ધ ઉચ્ચારનાં પ્રખર પ્રણેતાઓ, આજે તમે ભલે ઉચ્ચારની મજાક ઊડાડતા હો પણ એક દિવસ એવો આવશે જ્યારે તમારે અમને “સ્યોરી’ (!) કહેવું પડશે.

ભાષાવિદોને ખોટું લાગે તો ‘માય બેડ’ જે ‘સોરી’નું સ્લેન્ગ છે. હું ‘થેંક્સ’ કહેતો નથી, હું ‘ચીયર્સ’ કહું છું. મારું ‘કપ’ કપ્પા થઈ ગયું. ‘નો’ને હું ‘નોપ’ પણ કહું અને ‘ફરગેટ ઈટ’ પણ કહું. અને ‘યસ’ને ‘યપ’ અથવા ‘યૂ બેટ’ કહું. ‘નો પ્રોબ્લેમ’ મારા માટે હવે ‘નો બિગ્ગી’ છે. અને ‘ગૂડબાય’ બોરિંગ લાગે એટલે બોલું: ‘સી યા’. ‘જસ્ટ કિડિંગ’ યાર!

શબ્દ શેષ:

“સ્લેન્ગ શક્તિશાળી છે અને યોગ્ય છે. કદાચ આપણાં તમામ આવશ્યક શબ્દો એક સમયે સ્લેન્ગ હતા.” –ઇંગ્લિશ નવલકથાકાર જ્હોન ગલ્સવર્થી (૧૮૬૭-૧૯૩૩)

ગાર્બીજ

ગાર્બીજ – લેખિકા: યામિની વ્યાસ*

જ્યોતિકળશ (ગુજરાતી ઈ-વાર્તા માસિક) નું શ્રાવ્ય સંસ્કરણ ‘વાર્તા વાંચો પણ સાંભળો પણ’ શ્રેણીની

સાતમી વાર્તા: ગાર્બીજ – લેખિકા: યામિની વ્યાસ – ૧૨.૩૩ મિનીટ્સ

ટેરવામાં તરફડાટ

શ્રી હરીશભાઇ-‘સાત તાળી પાડો’

કવિશ્રી હરીશભાઇની- ‘સાત તાળી પાડો’ સુંદર રચના જેમા પૃથ્વી,જળ,તેજ,વાયુ,આકાશ નામે તાળી દ્વારા પંચભૂત ,પાંચ કર્મઈન્દ્રિયો, પંચપ્રાણ અને પાંચ જ્ઞાનઈન્દ્રિયો દ્વારા અંશ અને અંશીને આરાધના દ્વારા પ્રસન્ન કરી …

એક મતવાલા માધવને
આજે મળજો.
તમે સર્જન વિસર્જન
પણ કરતાં રહેજો.

વિજ્ઞાનિકો એ પ્રયોગો કરી જણાવ્યુમ છે કે  તાળી વગાડવાથી હૃદયરોગ, ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર, ટેન્શન, અસ્થમા, શરદી, આર્થરાઇટિસ, માથાનો દુખાવો, ઈનસોમનિયા, વાળ ખરવા, દ્રષ્ટિ ઓછી થવી, એટલે કે નબળી દ્રષ્ટિ જેવી સમસ્યાઓમાં રાહત મળે છે. જો તમે પણ આ સમસ્યાઓથી પરેશાન છો, તો તાળી વગાડવાને આજથી જ તમારી આદતનો ભાગ બનાવી લો.

On Sunday, October 9, 2022 at 10:18:08 PM EDT, Harish Dasani <harishdasanu@gmail.com> wrote:

સાત તાળી પાડો
ને તમે રમવા લાગો.
એક તાળીથી પકડો આકાશ
મનજીભાઇ.
તાળી પાડીને તમે રમવા લાગો.
નથી આકાશે સૂર્ય ચન્દ્ર
કોઈ નથી.
નથી નક્ષત્ર નમણું
નિહારિકા નથી.
એક તાળીમાં પકડો આકાર
મનજીભાઇ.
તાળી પાડીને તમે રમવા આવો.

બીજી તાળીએ ચંચળ
પવનને પકડો.
પ્રાણ પાથરી પોતાનો
જકડી લેજો.
તમે તાળીએ સૂંઘો સુગંધ
મનજીભાઇ.
તાળીએ તાળીએ રમવા લાગો.

ત્રીજી તાળીમાં તેજનો
ખોબો ભરો.
ઓગળી પીગળી અંદરનો
ઓરડો ભરો.
આધિ વ્યાધિ ઉપાધિનો
ધૂમાડો ઉડાડો.
તમે તાળીએ આભમાં ઊંચે ઉડો.

ચોથી તાળીમાં ડુંગરથી
નીચે આવો.
શિવજટામાંથી નીકળીને
સીધા આવો.
સહુ યુગોને ધોઇ ધોઇને
ઉજળાં કરો.
તમે તાળીથી સાગરમાં
ડૂબકી ભરો.

પાંચમી તાળીએ પ્રણામ
મા ને કરો.
માટી માથે ચડાવો
ને વિશ્વમાં ફરો.
બીજ થઈને દટાવ
ડાળીઓ ફેલાવો.
તમે તાળી દઇ માતાને
ખોળે સરો 

છઠ્ઠી તાળીમાં હાથપગ
માથું ધરજો.
શિર સાટે નટવર વરજો
ઉરમાં ઠરજો.
ઇન્દ્રિયોથી જ ઇન્દ્રને ઓળખજો.
તમે તાળીએ ખેતર
આ ખૂંદી વળજો.

સાતમી તાળી પોતાને
કાયમ દેજો.
ઊંઘજો જાગજો
અને રમતા રહેજો.
એક મતવાલા માધવને
આજે મળજો.
તમે સર્જન વિસર્જન
પણ કરતાં રહેજો.

સાત તાળી પાડો
ને તમે રમવા લાગો.

હરીશ દાસાણી.મુંબઈ
.

शंख रहस्य

शंख रहस्य – क्या शंख हमारे सभी प्रकार के कष्ट दूर कर सकता है? भूत-प्रेत और राक्षस भगा सकता है? क्या शंख में ऐसी शक्ति है कि वह हमें धनवान बना सकता है? क्या शंख हमें शक्तिशाली व्यक्ति बना सकता है? पुराण कहते हैं कि सिर्फ एकमात्र शंख से यह संभव है। शंख की उत्पत्ति भी समुद्र मंथन के दौरान हुई थी।
शिव को छोड़कर सभी देवताओं पर शंख से जल अर्पित किया जा सकता है। शिव ने शंखचूड़ नामक दैत्य का वध किया था अत: शंख का जल शिव को निषेध बताया गया है।
शंख के नाम से कई बातें विख्यात है जैसे योग में शंख प्रक्षालन और शंख मुद्रा होती है, तो आयुर्वेद में शंख पुष्पी और शंख भस्म का प्रयोग किया जाता है। प्राचीनकाल में शंक लिपि भी हुआ करती थी। विज्ञान के अनुसार शंख समुद्र में पाए जाने वाले एक प्रकार के घोंघे का खोल है जिसे वह अपनी सुरक्षा के लिए बनाता है।
शंख से वास्तुदोष ही दूर नहीं होता इससे आरोग्य वृद्धि, आयुष्य प्राप्ति, लक्ष्मी प्राप्ति, पुत्र प्राप्ति होती है। इसके अलावा शंख कई चमत्कारिक लाभ के लिए भी जाना जाता है। उच्च श्रेणी के श्रेष्ठ शंख कैलाश मानसरोवर, मालद्वीप, लक्षद्वीप, कोरामंडल द्वीप समूह, श्रीलंका एवं भारत में पाये जाते हैं।
त्वं पुरा सागरोत्पन्नो विष्णुना विधृत: करे।
नमित: सर्वदेवैश्य पाञ्चजन्य नमो स्तुते।।
वर्तमान समय में शंख का प्रयोग प्राय: पूजा-पाठ में किया जाता है। अत: पूजारंभ में शंखमुद्रा से शंख की प्रार्थना की जाती है। शंख को हिन्दू धर्म में महत्वपूर्ण और पवित्र माना गया माना गया है। शंख कई प्रकार के होते हैं। शंख के चमत्का‍रों और रहस्य के बारे में पुराणों में विस्तार से लिखा गया है। आओ जानते हैं शंख और शंख ध्वनि के रहस्य..
शंख के प्रकार : – शंख के प्रमुख 3 प्रकार होते हैं:- दक्षिणावृत्ति शंख, मध्यावृत्ति शंख तथा वामावृत्ति शंख। इन शंखों के कई उप प्रकार होते हैं। शंखों की शक्ति का वर्णन महाभारत और पुराणों में मिलता है। यह प्रकार इस तरह भी है- वामावर्ती, दक्षिणावर्ती तथा गणेश शंख।
शंख के अन्य प्रकार : – लक्ष्मी शंख, गोमुखी शंख, कामधेनु शंख, विष्णु शंख, देव शंख, चक्र शंख, पौंड्र शंख, सुघोष शंख, गरूड़ शंख, मणिपुष्पक शंख, राक्षस शंख, शनि शंख, राहु शंख, केतु शंख, शेषनाग शंख, कच्छप शंख, गोमुखी शंख, पांचजन्य शंख, अन्नपूर्णा शंख, मोती शंख, हीरा शंख, शेर शंख आदि प्रकार के होते हैं।
द्विधासदक्षिणावर्तिर्वामावत्तिर्स्तुभेदत:
दक्षिणावर्तशंकरवस्तु पुण्ययोगादवाप्यते
यद्गृहे तिष्ठति सोवै लक्ष्म्याभाजनं भवेत्
अर्थात् शंख दो प्रकार के होते हैं:- दक्षिणावर्ती एवं वामावर्ती। लेकिन एक तीसरे प्रकार का भी शंख पाया जाता है जिसे मध्यावर्ती या गणेश शंख कहा गया है।दक्षिणावर्ती शंख पुण्य के ही योग से प्राप्त होता है। यह शंख जिस घर में रहता है, वहां लक्ष्मी की वृद्धि होती है। इसका प्रयोग अर्घ्य आदि देने के लिए विशेषत: होता है।वामवर्ती शंख का पेट बाईं ओर खुला होता है। इसके बजाने के लिए एक छिद्र होता है। इसकी ध्वनि से रोगोत्पादक कीटाणु कमजोर पड़ जाते हैं।दक्षिणावर्ती शंख के प्रकार : दक्षिणावर्ती शंख दो प्रकार के होते हैं नर और मादा। जिसकी परत मोटी हो और भारी हो वह नर और जिसकी परत पतली हो और हल्का हो, वह मादा शंख होता है।दक्षिणावर्ती शंख पूजा : दक्षिणावर्ती शंख की स्थापना यज्ञोपवीत पर करनी चाहिए। शंख का पूजन केसर युक्त चंदन से करें। प्रतिदिन नित्य क्रिया से निवृत्त होकर शंख की धूप-दीप-नैवेद्य-पुष्प से पूजा करें और तुलसी दल चढ़ाएं।
प्रथम प्रहर में पूजन करने से मान-सम्मान की प्राप्ति होती है। द्वितीय प्रहर में पूजन करने से धन- सम्पत्ति में वृद्धि होती है। तृतीय प्रहर में पूजन करने से यश व कीर्ति में वृद्धि होती है। चतुर्थ प्रहर में पूजन करने से संतान प्राप्ति होती है। प्रतिदिन पूजन के बाद 108 बार या श्रद्धा के अनुसार मंत्र का जप करें।
शंखों के विविध नाम : – शंख, समुद्रज, कंबु, सुनाद, पावनध्वनि, कंबु, कंबोज, अब्ज, त्रिरेख, जलज, अर्णोभव, महानाद, मुखर, दीर्घनाद, बहुनाद, हरिप्रिय, सुरचर, जलोद्भव, विष्णुप्रिय, धवल, स्त्रीविभूषण, पांचजन्य, अर्णवभव आदि।
महाभारत के यौद्धाओं के शंख : – महाभारत में लगभग सभी यौद्धाओं के पास शंख होते थे। उनमें से कुछ यौद्धाओं के पास तो चमत्कारिक शंख होते थे। जैसे भगवान कृष्ण के पास पाञ्चजन्य शंख था जिसकी ध्वनि कई किलोमीटर तक पहुंच जाती थी।
पाञ्चजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनञ्जय:।
पौण्ड्रं दध्मौ महाशंखं भीमकर्मा वृकोदर:।।-महाभारत
अर्जुन के पास देवदत्त, युधिष्ठिर के पास अनंतविजय, भीष्म के पास पोंड्रिक, नकुल के पास सुघोष, सहदेव के पास मणिपुष्पक था। सभी के शंखों का महत्व और शक्ति अलग-अलग थी। कई देवी देवतागण शंख को अस्त्र रूप में धारण किए हुए हैं। महाभारत में युद्धारंभ की घोषणा और उत्साहवर्धन हेतु शंख नाद किया गया था।
अथर्ववेद के अनुसार, शंख से राक्षसों का नाश होता है- शंखेन हत्वा रक्षांसि। भागवत पुराण में भी शंख का उल्लेख हुआ है। यजुर्वेद के अनुसार युद्ध में शत्रुओं का हृदय दहलाने के लिए शंख फूंकने वाला व्यक्ति अपिक्षित है।
अद्भुत शौर्य और शक्ति का संबल शंखनाद से होने के कारण ही योद्धाओं द्वारा इसका प्रयोग किया जाता था। श्रीकृष्ण का ‘पांचजन्य’ नामक शंख तो अद्भुत और अनूठा था, जो महाभारत में विजय का प्रतीक बना।
नादब्रह्म : – शंख को नादब्रह्म और दिव्य मंत्र की संज्ञा दी गई है। शंख की ध्वनि को ॐ की ध्वनि के समकक्ष माना गया है। शंखनाद से आपके आसपास की नकारात्मक ऊर्जा का नाश तथा सकारात्मक ऊर्जा का संचार होता है। शंख से निकलने वाली ध्वनि जहां तक जाती है वहां तक बीमारियों के कीटाणुओं का नाश हो जाता है।
धन प्राप्ति में सहायक शंख : – शंख समुद्र मंथन के समय प्राप्त चौदह अनमोल रत्नों में से एक है। लक्ष्मी के साथ उत्पन्न होने के कारण इसे लक्ष्मी भ्राता भी कहा जाता है। यही कारण है कि जिस घर में शंख होता है वहां लक्ष्मी का वास होता है।
*यदि मोती शंख को कारखाने में स्था‍पित किया जाए तो कारखाने में तेजी से आर्थिक उन्नति होती है। यदि व्यापार में घाटा हो रहा है, दुकान से आय नहीं हो रही हो तो एक मोती शंख दुकान के गल्ले में रखा जाए तो इससे व्यापार में वृद्धि होती है।
*यदि मोती शंख को मंत्र सिद्ध व प्राण-प्रतिष्ठा पूजा कर स्थापित किया जाए तो उसमें जल भरकर लक्ष्मी के चित्र के साथ रखा जाए तो लक्ष्मी प्रसन्न होती है और आर्थिक उन्नति होती है। *मोती शंख को घर में स्थापित कर रोज ‘ॐ श्री महालक्ष्मै नम:’ 11 बार बोलकर 1-1 चावल का दाना शंख में भरते रहें। इस प्रकार 11 दिन तक प्रयोग करें। यह प्रयोग करने से आर्थिक तंगी समाप्त हो जाती है।
इसी तरह प्रत्येक शंख से अलग अलग लाभ प्रा‍प्त किए जा सकते हैं।
शंख पूजन का लाभ : – शंख सूर्य व चंद्र के समान देवस्वरूप है जिसके मध्य में वरुण, पृष्ठ में ब्रह्मा तथा अग्र में गंगा और सरस्वती नदियों का वास है। तीर्थाटन से जो लाभ मिलता है, वही लाभ शंख के दर्शन और पूजन से मिलता है।
ब्रह्मवैवर्त पुराण के अनुसार, शंख चंद्रमा और सूर्य के समान ही देवस्वरूप है। इसके मध्य में वरुण, पृष्ठ भाग में ब्रह्मा और अग्र भाग में गंगा और सरस्वती का निवास है। शंख से शिवलिंग, कृष्ण या लक्ष्मी विग्रह पर जल या पंचामृत अभिषेक करने पर देवता प्रसन्न होते हैं।
सेहत में फायदेमंद शंख : – शंखनाद से सकारात्मक ऊर्जा का सर्जन होता है जिससे आत्मबल में वृद्धि होती है। शंख में प्राकृतिक कैल्शियम, गंधक और फास्फोरस की भरपूर मात्रा होती है। प्रतिदिन शंख फूंकने वाले को गले और फेफड़ों के रोग नहीं होते।
शंख बजाने से चेहरे, श्वसन तंत्र, श्रवण तंत्र तथा फेफड़ों का व्यायाम होता है। शंख वादन से स्मरण शक्ति बढ़ती है। शंख से मुख के तमाम रोगों का नाश होता है। गोरक्षा संहिता, विश्वामित्र संहिता, पुलस्त्य संहिता आदि ग्रंथों में दक्षिणावर्ती शंख को आयुर्वद्धक और समृद्धि दायक कहा गया है।
पेट में दर्द रहता हो, आंतों में सूजन हो अल्सर या घाव हो तो दक्षिणावर्ती शंख में रात में जल भरकर रख दिया जाए और सुबह उठकर खाली पेट उस जल को पिया जाए तो पेट के रोग जल्दी समाप्त हो जाते हैं। नेत्र रोगों में भी यह लाभदायक है। यही नहीं, कालसर्प योग में भी यह रामबाण का काम करता है।
सबसे बड़ा शंख : – विश्व का सबसे बड़ा शंख केरल राज्य के गुरुवयूर के श्रीकृष्ण मंदिर में सुशोभित है, जिसकी लंबाई लगभग आधा मीटर है तथा वजन दो किलोग्राम है।
श्रेष्ठ शंख के लक्षण !!!!
शंखस्तुविमल: श्रेष्ठश्चन्द्रकांतिसमप्रभ:
अशुद्धोगुणदोषैवशुद्धस्तु सुगुणप्रद:
अर्थात् निर्मल व चन्द्रमा की कांति के समानवाला शंख श्रेष्ठ होता है जबकि अशुद्ध अर्थात् मग्न शंख गुणदायक नहीं होता। गुणोंवाला शंख ही प्रयोग में लाना चाहिए। क्षीरसागर में शयन करने वाले सृष्टि के पालनकर्ता भगवान विष्णु के एक हाथ में शंख अत्यधिक पावन माना जाता है। इसका प्रयोग धार्मिक अनुष्ठानों में विशेष रूप से किया जाता है।
शंख से वास्तु दोष का निदान : – शंख से वास्तु दोष भी मिटाया जा सकता है। शंख को किसी भी दिन लाकर पूजा स्थान पर पवित्र करके रख लें और प्रतिदिन शुभ मुहूर्त में इसकी धूप-दीप से पूजा की जाए तो घर में वास्तु दोष का प्रभाव कम हो जाता है। शंख में गाय का दूध रखकर इसका छिड़काव घर में किया जाए तो इससे भी सकारात्मक उर्जा का संचार होता है।किस शंख से मिलता कौन सा लाभ?
गणेश शंख: – इस शंख की आकृति भगवान श्रीगणेश की तरह ही होती है। यह शंख दरिद्रता नाशक और धन प्राप्ति का कारक है।
*अन्नपूर्णा शंख : – अन्नपूर्णा शंख का उपयोग घर में सुख-शान्ति और श्री समृद्धि के लिए अत्यन्त उपयोगी है। गृहस्थ जीवन यापन करने वालों को प्रतिदिन इसके दर्शन करने चाहिए।
*कामधेनु शंख : – कामधेनु शंख का उपयोग तर्क शक्ति को और प्रबल करने के लिए किया जाता है। इस शंख की पूजा-अर्चना करने से मनोकामनाएं पूरी होती हैं।
*मोती शंख : – इस शंख का उपयोग घर में सुख और शांति के लिए किया जाता है। मोती शंख हृदय रोग नाशक भी है। मोती शंख की स्थापना पूजा घर में सफेद कपड़े पर करें और प्रतिदिन पूजन करें, लाभ मिलेगा।
ऐरावत शंख : – ऐरावत शंख का उपयोग मनचाही साधना सिद्ध को पूर्ण करने के लिए, शरीर की सही बनावट देने तथा रूप रंग को और निखारने के लिए किया जाता है। प्रतिदिन इस शंख में जल डाल कर उसे ग्रहण करना चाहिए। शंख में जल प्रतिदिन 24 – 28 घण्टे तक रहे और फिर उस जल को ग्रहण करें, तो चेहरा कांतिमय होने लगता है।
*विष्णु शंख : – इस शंख का उपयोग लगातार प्रगति के लिए और असाध्य रोगों में शिथिलता के लिए किया जाता है। इसे घर में रखने भर से घर रोगमुक्त हो जाता है।
*पौण्ड्र शंख : – पौण्ड्र शंख का उपयोग मनोबल बढ़ाने के लिए किया जाता है। इसका उपयोग विद्यार्थियों के लिए उत्तम है। इसे विद्यार्थियों को अध्ययन कक्ष में पूर्व की ओर रखना चाहिए।
*मणि पुष्पक शंख : – मणि पुष्पक शंख की पूजा-अर्चना से यश कीर्ति, मान-सम्मान प्राप्त होता है। उच्च पद की प्राप्ति के लिए भी इसका पूजन उत्तम है।
*देवदत्त शंख : – इसका उपयोग दुर्भाग्य नाशक माना गया है। इस शंख का उपयोग न्याय क्षेत्र में विजय दिलवाता है। इस शंख को शक्ति का प्रतीक माना गया है। न्यायिक क्षेत्र से जुड़े लोग इसकी पूजा कर लाभ प्राप्त कर सकते हैं।
*दक्षिणावर्ती शंख : – इस शंख को दक्षिणावर्ती इसलिए कहा जाता है क्योंकि जहां सभी शंखों का पेट बाईं ओर खुलता है वहीं इसका पेट विपरीत दाईं और खुलता है। इस शंख को देव स्वरूप माना गया है। दक्षिणावर्ती शंख के पूजन से खुशहाली आती है और लक्ष्मी प्राप्ति के साथ-साथ सम्पत्ति भी बढ़ती है।
इस शंख की उपस्थिति ही कई रोगों का नाश कर देती है। दक्षिणावर्ती शंख पेट के रोग में भी बहुत लाभदायक है। विशेष कार्य में जाने से पहले दक्षिणावर्ती शंख के दर्शन करने भर से उस काम के सफल होने की संभावना बढ़ जाती है
।। आपका आज का दिन शुभ मंगलमय हो ।।
दक्षिणावर्तशंकरवस्तु पुण्ययोगादवाप्यते
यद्गृहे तिष्ठति सोवै लक्ष्म्याभाजनं भवेत्

अर्थात् शंख दो प्रकार के होते हैं:- दक्षिणावर्ती एवं वामावर्ती। लेकिन एक तीसरे प्रकार का भी शंख पाया जाता है जिसे मध्यावर्ती या गणेश शंख कहा गया है।

• दक्षिणावर्ती शंख पुण्य के ही योग से प्राप्त होता है। यह शंख जिस घर में रहता है, वहां लक्ष्मी की वृद्धि होती है। इसका प्रयोग अर्घ्य आदि देने के लिए विशेषत: होता है।
• वामवर्ती शंख का पेट बाईं ओर खुला होता है। इसके बजाने के लिए एक छिद्र होता है। इसकी ध्वनि से रोगोत्पादक कीटाणु कमजोर पड़ जाते हैं।
• दक्षिणावर्ती शंख के प्रकार : दक्षिणावर्ती शंख दो प्रकार के होते हैं नर और मादा। जिसकी परत मोटी हो और भारी हो वह नर और जिसकी परत पतली हो और हल्का हो, वह मादा शंख होता है।
• दक्षिणावर्ती शंख पूजा : दक्षिणावर्ती शंख की स्थापना यज्ञोपवीत पर करनी चाहिए। शंख का पूजन केसर युक्त चंदन से करें। प्रतिदिन नित्य क्रिया से निवृत्त होकर शंख की धूप-दीप-नैवेद्य-पुष्प से पूजा करें और तुलसी दल चढ़ाएं।

प्रथम प्रहर में पूजन करने से मान-सम्मान की प्राप्ति होती है। द्वितीय प्रहर में पूजन करने से धन- सम्पत्ति में वृद्धि होती है। तृतीय प्रहर में पूजन करने से यश व कीर्ति में वृद्धि होती है। चतुर्थ प्रहर में पूजन करने से संतान प्राप्ति होती है। प्रतिदिन पूजन के बाद 108 बार या श्रद्धा के अनुसार मंत्र का जप करें।

शंखों के विविध नाम : – शंख, समुद्रज, कंबु, सुनाद, पावनध्वनि, कंबु, कंबोज, अब्ज, त्रिरेख, जलज, अर्णोभव, महानाद, मुखर, दीर्घनाद, बहुनाद, हरिप्रिय, सुरचर, जलोद्भव, विष्णुप्रिय, धवल, स्त्रीविभूषण, पांचजन्य, अर्णवभव आदि।

महाभारत के यौद्धाओं के शंख : – महाभारत में लगभग सभी यौद्धाओं के पास शंख होते थे। उनमें से कुछ यौद्धाओं के पास तो चमत्कारिक शंख होते थे। जैसे भगवान कृष्ण के पास पाञ्चजन्य शंख था जिसकी ध्वनि कई किलोमीटर तक पहुंच जाती थी।

पाञ्चजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनञ्जय:।
पौण्ड्रं दध्मौ महाशंखं भीमकर्मा वृकोदर:।।-महाभारत

अर्जुन के पास देवदत्त, युधिष्ठिर के पास अनंतविजय, भीष्म के पास पोंड्रिक, नकुल के पास सुघोष, सहदेव के पास मणिपुष्पक था। सभी के शंखों का महत्व और शक्ति अलग-अलग थी। कई देवी देवतागण शंख को अस्त्र रूप में धारण किए हुए हैं। महाभारत में युद्धारंभ की घोषणा और उत्साहवर्धन हेतु शंख नाद किया गया था।

अथर्ववेद के अनुसार, शंख से राक्षसों का नाश होता है- शंखेन हत्वा रक्षांसि। भागवत पुराण में भी शंख का उल्लेख हुआ है। यजुर्वेद के अनुसार युद्ध में शत्रुओं का हृदय दहलाने के लिए शंख फूंकने वाला व्यक्ति अपिक्षित है।

अद्भुत शौर्य और शक्ति का संबल शंखनाद से होने के कारण ही योद्धाओं द्वारा इसका प्रयोग किया जाता था। श्रीकृष्ण का ‘पांचजन्य’ नामक शंख तो अद्भुत और अनूठा था, जो महाभारत में विजय का प्रतीक बना।

नादब्रह्म : – शंख को नादब्रह्म और दिव्य मंत्र की संज्ञा दी गई है। शंख की ध्वनि को ॐ की ध्वनि के समकक्ष माना गया है। शंखनाद से आपके आसपास की नकारात्मक ऊर्जा का नाश तथा सकारात्मक ऊर्जा का संचार होता है। शंख से निकलने वाली ध्वनि जहां तक जाती है वहां तक बीमारियों के कीटाणुओं का नाश हो जाता है।

धन प्राप्ति में सहायक शंख : – शंख समुद्र मंथन के समय प्राप्त चौदह अनमोल रत्नों में से एक है। लक्ष्मी के साथ उत्पन्न होने के कारण इसे लक्ष्मी भ्राता भी कहा जाता है। यही कारण है कि जिस घर में शंख होता है वहां लक्ष्मी का वास होता है।

*यदि मोती शंख को कारखाने में स्था‍पित किया जाए तो कारखाने में तेजी से आर्थिक उन्नति होती है। यदि व्यापार में घाटा हो रहा है, दुकान से आय नहीं हो रही हो तो एक मोती शंख दुकान के गल्ले में रखा जाए तो इससे व्यापार में वृद्धि होती है।

*यदि मोती शंख को मंत्र सिद्ध व प्राण-प्रतिष्ठा पूजा कर स्थापित किया जाए तो उसमें जल भरकर लक्ष्मी के चित्र के साथ रखा जाए तो लक्ष्मी प्रसन्न होती है और आर्थिक उन्नति होती है।

*मोती शंख को घर में स्थापित कर रोज ‘ॐ श्री महालक्ष्मै नम:’ 11 बार बोलकर 1-1 चावल का दाना शंख में भरते रहें। इस प्रकार 11 दिन तक प्रयोग करें। यह प्रयोग करने से आर्थिक तंगी समाप्त हो जाती है।

इसी तरह प्रत्येक शंख से अलग अलग लाभ प्रा‍प्त किए जा सकते हैं।

शंख पूजन का लाभ : – शंख सूर्य व चंद्र के समान देवस्वरूप है जिसके मध्य में वरुण, पृष्ठ में ब्रह्मा तथा अग्र में गंगा और सरस्वती नदियों का वास है। तीर्थाटन से जो लाभ मिलता है, वही लाभ शंख के दर्शन और पूजन से मिलता है।

ब्रह्मवैवर्त पुराण के अनुसार, शंख चंद्रमा और सूर्य के समान ही देवस्वरूप है। इसके मध्य में वरुण, पृष्ठ भाग में ब्रह्मा और अग्र भाग में गंगा और सरस्वती का निवास है। शंख से शिवलिंग, कृष्ण या लक्ष्मी विग्रह पर जल या पंचामृत अभिषेक करने पर देवता प्रसन्न होते हैं।

सेहत में फायदेमंद शंख : – शंखनाद से सकारात्मक ऊर्जा का सर्जन होता है जिससे आत्मबल में वृद्धि होती है। शंख में प्राकृतिक कैल्शियम, गंधक और फास्फोरस की भरपूर मात्रा होती है। प्रतिदिन शंख फूंकने वाले को गले और फेफड़ों के रोग नहीं होते।

शंख बजाने से चेहरे, श्वसन तंत्र, श्रवण तंत्र तथा फेफड़ों का व्यायाम होता है। शंख वादन से स्मरण शक्ति बढ़ती है। शंख से मुख के तमाम रोगों का नाश होता है। गोरक्षा संहिता, विश्वामित्र संहिता, पुलस्त्य संहिता आदि ग्रंथों में दक्षिणावर्ती शंख को आयुर्वद्धक और समृद्धि दायक कहा गया है।

पेट में दर्द रहता हो, आंतों में सूजन हो अल्सर या घाव हो तो दक्षिणावर्ती शंख में रात में जल भरकर रख दिया जाए और सुबह उठकर खाली पेट उस जल को पिया जाए तो पेट के रोग जल्दी समाप्त हो जाते हैं। नेत्र रोगों में भी यह लाभदायक है। यही नहीं, कालसर्प योग में भी यह रामबाण का काम करता है।सबसे बड़ा शंख : – विश्व का सबसे बड़ा शंख केरल राज्य के गुरुवयूर के श्रीकृष्ण मंदिर में सुशोभित है, जिसकी लंबाई लगभग आधा मीटर है तथा वजन दो किलोग्राम है।श्रेष्ठ शंख के लक्षण !!!!
शंखस्तुविमल: श्रेष्ठश्चन्द्रकांतिसमप्रभ:
अशुद्धोगुणदोषैवशुद्धस्तु सुगुणप्रद:अर्थात् निर्मल व चन्द्रमा की कांति के समानवाला शंख श्रेष्ठ होता है जबकि अशुद्ध अर्थात् मग्न शंख गुणदायक नहीं होता। गुणोंवाला शंख ही प्रयोग में लाना चाहिए। क्षीरसागर में शयन करने वाले सृष्टि के पालनकर्ता भगवान विष्णु के एक हाथ में शंख अत्यधिक पावन माना जाता है। इसका प्रयोग धार्मिक अनुष्ठानों में विशेष रूप से किया जाता है।शंख से वास्तु दोष का निदान : – शंख से वास्तु दोष भी मिटाया जा सकता है। शंख को किसी भी दिन लाकर पूजा स्थान पर पवित्र करके रख लें और प्रतिदिन शुभ मुहूर्त में इसकी धूप-दीप से पूजा की जाए तो घर में वास्तु दोष का प्रभाव कम हो जाता है। शंख में गाय का दूध रखकर इसका छिड़काव घर में किया जाए तो इससे भी सकारात्मक उर्जा का संचार होता है।किस शंख से मिलता कौन सा लाभ?????

*गणेश शंख: – इस शंख की आकृति भगवान श्रीगणेश की तरह ही होती है। यह शंख दरिद्रता नाशक और धन प्राप्ति का कारक है।*अन्नपूर्णा शंख : – अन्नपूर्णा शंख का उपयोग घर में सुख-शान्ति और श्री समृद्धि के लिए अत्यन्त उपयोगी है। गृहस्थ जीवन यापन करने वालों को प्रतिदिन इसके दर्शन करने चाहिए।*कामधेनु शंख : – कामधेनु शंख का उपयोग तर्क शक्ति को और प्रबल करने के लिए किया जाता है। इस शंख की पूजा-अर्चना करने से मनोकामनाएं पूरी होती हैं।*मोती शंख : – इस शंख का उपयोग घर में सुख और शांति के लिए किया जाता है। मोती शंख हृदय रोग नाशक भी है। मोती शंख की स्थापना पूजा घर में सफेद कपड़े पर करें और प्रतिदिन पूजन करें, लाभ मिलेगा।ऐरावत शंख : – ऐरावत शंख का उपयोग मनचाही साधना सिद्ध को पूर्ण करने के लिए, शरीर की सही बनावट देने तथा रूप रंग को और निखारने के लिए किया जाता है। प्रतिदिन इस शंख में जल डाल कर उसे ग्रहण करना चाहिए। शंख में जल प्रतिदिन 24 – 28 घण्टे तक रहे और फिर उस जल को ग्रहण करें, तो चेहरा कांतिमय होने लगता है।*विष्णु शंख : – इस शंख का उपयोग लगातार प्रगति के लिए और असाध्य रोगों में शिथिलता के लिए किया जाता है। इसे घर में रखने भर से घर रोगमुक्त हो जाता है।*पौण्ड्र शंख : – पौण्ड्र शंख का उपयोग मनोबल बढ़ाने के लिए किया जाता है। इसका उपयोग विद्यार्थियों के लिए उत्तम है। इसे विद्यार्थियों को अध्ययन कक्ष में पूर्व की ओर रखना चाहिए।*मणि पुष्पक शंख : – मणि पुष्पक शंख की पूजा-अर्चना से यश कीर्ति, मान-सम्मान प्राप्त होता है। उच्च पद की प्राप्ति के लिए भी इसका पूजन उत्तम है।*देवदत्त शंख : – इसका उपयोग दुर्भाग्य नाशक माना गया है। इस शंख का उपयोग न्याय क्षेत्र में विजय दिलवाता है। इस शंख को शक्ति का प्रतीक माना गया है। न्यायिक क्षेत्र से जुड़े लोग इसकी पूजा कर लाभ प्राप्त कर सकते हैं।*दक्षिणावर्ती शंख : – इस शंख को दक्षिणावर्ती इसलिए कहा जाता है क्योंकि जहां सभी शंखों का पेट बाईं ओर खुलता है वहीं इसका पेट विपरीत दाईं और खुलता है। इस शंख को देव स्वरूप माना गया है। दक्षिणावर्ती शंख के पूजन से खुशहाली आती है और लक्ष्मी प्राप्ति के साथ-साथ सम्पत्ति भी बढ़ती है।इस शंख की उपस्थिति ही कई रोगों का नाश कर देती है। दक्षिणावर्ती शंख पेट के रोग में भी बहुत लाभदायक है। विशेष कार्य में जाने से पहले दक्षिणावर्ती शंख के दर्शन करने भर से उस काम के सफल होने की संभावना बढ़ जाती है।। आपका आज का दिन शुभ मंगलमय हो ।।

We’re 43% Human…

We’re Only About 43% Human, Study Shows
Elizabeth Lee
 

 New discoveries about what is inside the body are making scientists rethink what makes a person human and what makes people sick or healthy.Less than half of the cells in the body are human. The rest belong to microorganisms that affect the health, mood and whether certain people respond better to certain medications.“So to our 30 trillion human cells, we have on average about 39 trillion microbial cells. So by that measure, we’re only about 43% human,” said Rob Knight, director of the University of California San Diego Center for Microbiome Innovation and professor of pediatrics and computer science and engineering.There are more microbial cells in a person’s body than human cells. The microbes in the human body include bacteria, viruses and fungi, like this fungal spore bacteria in water.Microbes affecting healthIt is common knowledge that bacteria, or even viruses and fungi, exist in areas of our body, including the mouth, skin and gut. However, it is only in recent years that scientists have discovered that each person’s gut bacteria is unique, and the collection of microbes can greatly impact a person’s health — such as their weight and whether they will develop ailments such as heart disease.Microbes in the gut can even affect mood. Researchers are studying whether conditions such as autism, multiple sclerosis and Parkinson’s disease are linked to microbes.“They changed the way we think about biology, and changed the way we think about what it means to be human,” Knight said.The collection of microbes in each person is different, starting from when babies are born. How they enter the world, whether vaginally or through cesarean section (C-section), whether they drink breast milk or not, the animals they are exposed to and the medications they take, can all impact their development.“The biggest problem with antibiotics is early in childhood, and especially the combination of C-section and antibiotics and bottle feeding is especially bad for kids. We’ll see impacts on that even at age 8 to 12, in terms of their weight, even in terms of the cognitive performance,” Knight said.The cancer puzzleKaren Sfanos, associate professor of pathology, oncology and urology at the Johns Hopkins University School of Medicine, said researchers think at least 70% of a human body’s immunity and immune cells exist in the gut.She is studying the link between microbes and cancer.“There’s still many cancers out there where we have no idea what even causes the cancer. We’ve been trying to solve this puzzle, and up until this point, half the pieces were missing because we didn’t even know half the pieces existed. There’s just a tremendous amount of knowledge that’s to be gained and to be researched to understand the profound influence that these microbes might have on both cancer initiation but also therapeutic response to certain cancer therapies,” she said.The microbes in the human body include bacteria, viruses and fungi, like E. Coli shown here. Each person’s microbes are unique to that person.What affects microbes in an adult body most is diet and how many different types of plants a person eats.“By eating a high-fat diet or an unhealthy diet, (it) can lead to pro-inflammatory microbes. It can cause inflammation in the gut, in your GI tract, and, unfortunately, in that scenario, the inflammation that happens in your gut can have a really long-distance effect on many other organ systems in your body,” Sfanos said.One company, DayTwo, is using the findings of gut microbe research to fight diabetes.“The diversity and abundance of the bacteria in the gut are a very useful predictor in how people process food,” said Josh Stevens, president of DayTwo.Since each person’s gut bacteria is different, how a body reacts to sugar is also different for each person.“So by profiling the gut, we can actually help people get to a personalized prescription for food that works for them,” Stevens said.

Distinguishing the good from the badMicrobes in the body are changing every day. A growing number of scientists are researching these microbes to learn which ones are good and bad. They are seeing promising results in treating a hospital-acquired infection called C. diff. “You can treat C. diff by taking a stool from a healthy person and giving it to a sick person. And they typically recover in two or three days. And it has about (a) 90% cure rate, as opposed to 30% for antibiotics,” Knight said. This process is done by mixing a fecal sample from a healthy person into a liquid preparation and introducing it to a sick person via a feeding tube or colonoscopy. Researchers are working toward a future where there is a more precise approach to weeding out the bad bacteria and introducing more good microbes into the body to improve health.

मैं मैं बड़ी बलाय है/कहे कबीर

anand rao <gunjan_gujarati@pragnajuવાચક મિત્રો,આ સાથે મહાભારતના  એક શ્લોક અને કબીરના એક દોહામાં કેટલું અદભુત સામ્ય છે  તે દેખાય છે.- આનંદ રાવ 
મા. આનંદરાવજી
સાધુવાદએક શ્લોક અને કબીરના એક દોહામાં કેટલું અદભુત સામ્ય’ સહજ સરળ ભાષામા સમજાવ્યું છે.जिनके मुख से निकली ‘मैं–तैं’ बुरी बलाय 
कहे कबीर सो ब्रह्म है सके कौन भरमाय ગુઢ વાત સરળ દોહામા સમજાવી’ઈદમ ન મમ’ એટલે એ મારું નથી, મારું કંઈ નથી, આ ભારતીય ફિલસૂફી છે.આ દુનિયામાં જે કંઈ છે તેમાં આપણું કંઈ નથી.’मैं ‘-અહંકાર અંગે બીજો દુહોमैं मैं बड़ी बलाय है, सकै तो निकसी भागि।कब लग राखौं हे सखी, रूई लपेटी आगि। અહંકાર બહુ ખરાબ વસ્તુ છે. જો શક્ય હોય તો, તેનાથી દૂર ભાગી જાઓ.દોસ્ત, આ અગ્નિ-અહંકારને ક્યાં સુધી કપાસમાં વીંટાળીને રાખવો? તેમા અહંકારને લીધે ગમે ત્યારે ભયંકર નુકશાન થાય તે સટિક દ્રુષ્ટાત દ્વારા સમજાવે છે.વેદોને સમજાવવા પુરાણોની રચના થઇ તેને પણ સંતોએ પોતાની તળપદી ભાષામા સમજાવી.ગીતાના ગુઢ જ્ઞાનને તળપદી ભાષામા અહંકાર -મમ અંગે આ રીતે સમજાવ્યું છેધરતયડો કે’ છે :’ધરમછેતરમાં ને કરુછેતરમાંઇ ઘડીકમાં બાઝી મરે,હંજયડા ! ઘડીકમાં બાઝી મરે,(એવાં) મારા છૈયાંઉ ને ભાયુંના સોકરાંઉ,ભેળાં થઇને સું કરે –હંજયડા ! ભેળાં થઇને સું કરે ?’
અરજણીયો કે’ છે :નાનાએ મારવા ને મોટાએ મારવા,ને મારવાનો ના મળે આરો,કરહણિયા ! મારવાનો ના મળે આરો,એવું તે રાજ કેદીક ના રે કઇર્યું તો,ચિયો ગીગો રહી ગીયો કુંવારો ?કરહણિયા ! હું તો નથી લડવાનો…
કરહણિયો કે’ છે :અજરામર છે અલ્યા મનખાનો આત્યમો,ને માર્યો ના કો’થી મરાય ;અરજણિયા ! માર્યો ના કો’થી મરાય ;એવું હમજીને અલ્યા દીધે તું રાખ્યને,તારા બાપનું સું જાય ?અરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…
મલક હંધોય તારી કરવાનો ઠેકડીને હું તો કહી કહીને થાક્યોઆ ખતરીના કુળમાં ચ્યાંથી તું આવો ?ઊંધા તે પાનિયાનો પાક્યોઅરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…અલ્યા જુધમાં જીતેશ તો રાજ કરેશ નેમરેશ તો જા’શ ઓલ્યા હરગે,અરજણિયા મરેશ તો જાશ ઓલ્યા હરગે,અલ્યા તારો તે દિ’ જો ઘેર હોય તોઆવો તે લાગ શીદ ચૂકે ?અરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…
મોટા મોટા માઇત્મા ને મોટા પુરસજીણે વાસનામાં મેલ્યો પૂળોઅરજણિયા વાસનામાં મેલ્યો પૂળોઅલ્યા એવા ઇ જગત હાટું કરમું ઢઇડેપસે તું તે કઇ વાડીનો મૂળો ?અરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…
કરમની વાત હંઘી આપડા હાથમાંને ફળની નઇં એકે કણી,અરજણિયા ફળની નઇં એકે કણી.ઇમ ના હોય તો હંધાય થઇ બેહેઓલ્યા દલ્લી તે શહેરના ધણીઅરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…ને ઊંધું ઘાલીને જા કરમ ઢહઇડ્યેફળની તું કર્ય મા ફકર્યઅરજણિયા ફળની તું કર્ય મા ફકર્યફળનો દેનારો ઓલ્યો બેઠો પરભૂડિયોઇ નથ્થ તારા બાપનો નોકરઅરજણિયા ! મેલ્યને મૂરખાવેડા…
અરજણિયો કે છે :ભરમ ભાંગ્યો ને સંસ્યો ટળ્યા છે.ને ગન્યાંન લાદયું મને હાચું ;કરહણિયા ! ગન્યાંન લાદયું મને હાચું.તું મારો મદારી ને હું તારો માંકડોતું નચાવે ત્યમ હું નાચુંકરહણિયા ! હું તો હવે લડવાનો…
હંજયડો કે’ છે :જોગી કરહણિયો ને ભડ અરજણિયોઇ બેઉ જ્યાં થાયે ભેળાધરતયડા ! ઇ બેઉ જ્યાં થાયે ભેળાંમારું દલડું તો ઇમ શાખ્ય પૂરે સેતિયાં દા’ડી ઊડે ઘીકેળાંધરતયડા ! દા’ડી ઊડે ઘીકેળાં… ! હું- અહંકાર-મમ-‘I’ની વાતે ડૉ. હેગડે યાદ આવે.લેખ જરાક લાંબો છે પણ ચિતમા મઢી રાખવા જેવો છે.The combination of the new and old should be the future of human illness management. In addition to the known three energies in sciences we might have to make use of the occult energies which our ancestors have harnessed to heal mankindThe human body is a colony of 50 trillion happy individual human cells, each of which existed as single organisms for millions of years during evolution to have come together lately for economic reasons. When all of them are in sync, one is healthy and vice versa. In addition, the human body consists of trillions of germs living in symbiosis with man having been incorporated into his genome—together called human metagenome having about 25,000 human genes and 2-3 trillion germ genes.  Every human cell has its own mind in its cell wall, called memBrain. The cell is capable of all functions that the whole human body is capable of. However, evolutionary economics did teach the cells that it is easier to delegate powers to groups of them with a specific task, instead of each of them doing all the jobs all the time. That is the birth of morphologically different cells in different parts of the body called organs, but they all function the same way for doing their assigned tasks. They have different shapes but work identically. Each one of us is a part of this macrocosm and, is, interconnected. Therefore, our cells also vibrate in consonance with cells of other organisms and even plants. In short, everything in this universe is related. One of the important hitherto unknown risk factors for illness is hurting others. Scientifically, hurting others is like hurting one’s own body parts; a kind of social autoimmune disease!  When we realize this oneness—otherwise called aduality in quantum physics—the egoistic ‘I’ concept changes to the altruistic ‘We’ concept. The relevance of modern physics to medicine can be gauged from the following.  “Quantum theory is such a wonderful example of a situation that one can understand something in complete clarity and at the same time realizes that one can only talk about it in terms of images and metaphors.”—Werner Heisenberg in Der Teil und das Ganze- (Physics and Beyond). JC Bose, an Indian physicist, had hinted at the possibility of human, animal and plant consciousness. Russian medical scientist, Professor Alexander G Gurvich in 1923 recorded the presence of “mitogenic rays” from human cells. By 1930s this information reached Europe and researchers both Europe and the USA have been looking for such rays. It was in the year 1974, German bio-physicist, Fritz-Albert Popp had proved their existence, their origin from the DNA and, later their coherence (laser-like nature), and had developed biophoton theory to explain their possible “biological role and the ways in which they may control biochemical processes, growth, differentiation.”   Popp’s biophoton theory leads to so many new insights into the life processes and may provide key to the major elements of a future theory of whole person healing based on such an approach. The importance of the discovery has been confirmed by eminent scientists such as Herbert Froehlich and Nobel laureate Ilya Prigogine.  The International Institute of Biophysics, a network of research laboratories in more than 10 countries and based in Germany, is coordinating research in this field. “The holographic biophoton field of the brain and the nervous system, and maybe even that of the whole organism, may also be basis of memory and other phenomena of consciousness, as postulated by neurophysiologist Karl Pribram and others. The consciousness-like coherence properties of the biophoton field are closely related to its base in the properties of the physical vacuum and indicate its possible role as an interface to the non-physical realms of mind, psyche and consciousness,” writes Marco Bischof in his book Bio-Photons-the light of our cells.   Recent work of physicists like William Tiller, Hans Peter Duerr, Joie Jones and material scientists like Rustum Roy we have been able to unravel the mystery of human physiology to a large extent. Indian Ayurveda’s holistic model comes very close to an ideal model. In view of the advances in quantum mechanics, we might have to fine-tune that model slightly to be perfect. Work is going on in that direction. The human body is a bundle of jumping lepto-quarks. (Subtlest energy particles at the subatomic level where matter and energy have no difference) Although we all look solid and distinct, there is nothing solid about us. Because there is no difference between energy and matter, the delusion of solidity has been mistaken for reality.  When Popp applied an ointment on the hand, the photon lights changed even in distant brain or leg! Body cells do communicate with one another and try and help each other. The photon light could even make the photon lights from others to vibrate in communion with our showing thereby that we are all interlinked through the universal consciousness. Health was defined by Popp as that state where our body cells are in sync with each other. Illness is a state where the cells are out of sync. In fact, each one of our body cells loves another cell not only in our own body but even in others’ bodies. But for the immune system provided by nature, we would all have become a large syncitium. Imagine a situation where on the one hand our body cells love another person’s body cells and our mind hates that person, there will be a conflict with the ‘me-you’ concept which might result in autoimmunity! Recent epidemiological studies have shown that anger, jealousy, hostility and frustration with depression are very potent risk factors for killer diseases.  Post modern medicine; the futureIf the body is the mind and the body cells are only energy vibrations—the future medical care, which I call as post-modern medicine or meta-medicine, has to be holistic and energy based. Disease being energy based its healing must also be based on energy. We have been working in this field for fifteen years with significant success. Health, then, loses its present reductionist connotation of absence of physical organ based diagnosis. On the contrary diseases are but altered energy pattern of the human body which needs resetting the altered energy pattern using energy from outside. There is now recognition for a new word “Whole Person Healing” or WPH as the future. This was introduced by late professor Rustum Roy and was accepted by the IOM (Institute of Medicine) in 2010. Consequently health gets a new definition. It is enthusiasm to work and enthusiasm to be compassionate.  With these newer insights the time honored organ based disease screening, setting the aberrations right with hi-tech quick fixes and reductionist chemical molecules become redundant. Mankind has been experimenting with this kind of medicine for eons in our ancient cultures all over the world. Although observational longitudinal research has given credence to them, we need to authenticate them using the hard scientific yardsticks which work we have been doing in our World Academy of Authentic Healing Sciences for well over a decade. We need to do more before this becomes common practice. Still we would need emergency trauma care and surgical corrections to be retained from the present modern medical systems with innovations to fit the new paradigm. We can not throw the bath tub and the baby together just because the bath water is dirty. This combination of the new and old should be the future of human illness management. In addition to the known three energies in sciences we might have to make use of the occult energies which our ancestors have harnessed to heal mankind like Yoga, meditation, Ayurveda, Chinese Chi, praanic healing and many such. Each one of them needs to be re-authenticated using today’s modern scientific methods before being incorporated into the post-modern medicine.